Komentarz do KP: Dział dziesiąty - BHP rozdział IV Maszyny i inne urządzenia techniczne

Art. 215. Maszyny i urządzenia techniczne

Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:

1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,

2) uwzględniały zasady ergonomii.

Komentarz

• Przepis wymienia katalog czynników szkodliwych i uciążliwych, przed którymi urządzenia i maszyny powinny chronić pracownika. Szczegóły zawiera § 51 ust. 1 rozporządzenia o bhp, który przewiduje, że maszyny i urządzenia techniczne muszą spełniać wymagania bhp i ergonomii określone w Polskich Normach i właściwych dla nich przepisach przez cały okres użytkowania.

• Pracodawca powinien dysponować dokumentacją techniczno-ruchową użytkowanych w zakładzie urządzeń.

Stosowane przy maszynach urządzenia ochronne powinny być trwałe i wytrzymałe oraz działać bezawaryjnie i samoczynnie, niezależnie od skupienia i zamiarów osoby obsługującej. Nie mogą umożliwiać odłączenia od maszyny bez stosowania narzędzi ani utrudniać wykonania pracy z ich użyciem, powodować dodatkowych zagrożeń ani narażać pracownika na dodatkowe obciążenie fizyczne lub psychiczne.

Art. 216. Obowiązek zapewnienia maszynom zabezpieczeń

§ 1. Pracodawca wyposaża w odpowiednie zabezpieczenia maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w art. 215.

§ 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.

Komentarz

• Przepis umożliwia dalsze użytkowanie maszyn i urządzeń, które nie zapewniają bhp obsługującym je pracownikom, jeśli pracodawca uzupełni ich wyposażenie o odpowiednie i skuteczne zabezpieczenia. Gdy jest to niemożliwe, musi wycofać maszynę z użycia.

Uzasadnione przerzucenie z konstruktora na pracodawcę obowiązku zapewnienia użytkowanym maszynom ochron, zapewnia bezpieczeństwo pracy niezależnie od sporów między producentami a użytkownikami maszyn i urządzeń.

Art. 217. Zabezpieczenie maszyn

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.

Komentarz

• Aktem prawnym, do którego odwołuje się ten przepis, jest ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie zgodności (DzU z 2010 r. nr 138, poz. 935 ze zm.). Ma ona usuwać stwarzane przez wyroby zagrożenia dla życia lub zdrowia ich użytkowników.

Ustawa wdraża do polskiego porządku prawnego system oceny zgodności stworzony przez UE. Jeśli produkt spełnia wymogi zgodności, można go oznaczyć znakiem CE, dopuszczającym wyrób do sprzedaży na rynku całej UE.

• Do nadzoru nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu właściwy jest prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy wyspecjalizowanych organów (np. PIH, PIP), które kontrolują nowo wprowadzone do obrotu wyroby pod kątem spełniania przez nie zasadniczych wymogów oceny zgodności. Za działania naruszające ocenę zgodności grozi odpowiedzialność karna.

Art. 218. Narzędzia pracy

Przepisy art. 215 i 217 stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.

Komentarz

• Narzędzia pracy powinny być tak skonstruowane i wykonane, aby nie zagrażały zdrowiu i życiu używających ich pracowników.

Za realizację tego odpowiada pracodawca. W wyroku z 16 marca 1999 r. (II UKN 522/98) SN uznał, że wydanie pracownikowi niesprawnej drabiny i tolerowanie przez przełożonych jej używania stanowi podstawę przyjęcia winy pracodawcy, gdy było to przyczyną wypadku przy pracy.

Odwołanie do regulacji art. 217 k.p. wskazuje, że narzędzia pracy muszą jednocześnie spełniać wymagania zgodności.

Art. 219. Brak szczególnych wymagań

Przepisy art. 215 i 217 nie naruszają wymagań określonych przepisami dotyczącymi maszyn i innych urządzeń technicznych:

1) będących środkami transportu kolejowego, samochodowego, morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego,

2) podlegających przepisom o dozorze technicznym,

3) podlegających przepisom prawa geologicznego i górniczego,

4) podlegających przepisom obowiązującym w jednostkach podległych ministrom obrony narodowej i spraw wewnętrznych i administracji,