Odpowiedzialność karna za łamanie przepisów

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=183262]Prawo budowlane[/link] zawiera również przepisy karne. Art. 90 przewiduje, że kto w przypadkach określonych w art. 48, art. 49b, art. 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2 wykonuje roboty budowlane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.

Przepis ten można stosować zarówno do osób uprawnionych (kierownika budowy, inspektora nadzoru inwestorskiego), jak i inwestora – sprawcy samowoli.

W przypadku osób posiadających uprawnienia budowlane bezsporne jest, że mają one także odpowiednią wiedzę teoretyczną i praktyczną.

Osoby takie jak kierownik budowy doskonale wiedzą, jakie dokumenty przesądzają o legalności budowy lub prowadzonych robót oraz jakiego rodzaju budowa lub roboty nie wymagają pozwolenia na budowę lub zgłoszenia.

Projektant zaś powinien dokonać fachowej oceny dopuszczalności wykonywania robót w sposób odbiegający (nieistotnie lub istotnie) od warunków pozwolenia na budowę czy przepisów technicznych.

Możliwość zastosowania przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74999]kodeksu karnego[/link] pozwala pociągnąć do odpowiedzialności karnej także wykonawcę robót budowlanych, gdyż wykonując roboty budowlane np. bez projektu budowlanego i bez pozwolenia na budowę, pomaga w popełnieniu przestępstwa, a tym samym podlega karze za pomocnictwo w popełnieniu przestępstwa. W praktyce przepis ten nie jest raczej stosowany zbyt często.

Znany jest wyrok sądu rejonowego we Wrocławiu. Sprawcę samowolnej budowy wiaty skazał na dwa lata w zawieszeniu. Chodziło o 80-latka, który z pewnością nie trafi do więzienia. Nie mógłby jednak startować w wyborach samorządowych.

[srodtytul]Przestępstwo na budowie[/srodtytul]

Warto wyjaśnić w tym miejscu – co to jest przestępstwo. Jest to czyn społecznie niebezpieczny, wymieniony w ustawie (między innymi w ustawie prawo budowlane) i zakwalifikowany jako przestępstwo, ponieważ przepisy karne zawarte w prawie budowlanym będą stosowane na podstawie kodeksu karnego, należy zacytować art. 1 kodeksu karnego.

Zgodnie z nim odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuszcza się czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Prawo określa sposób popełnienia przestępstwa – działanie lub zaniechanie działania, do którego sprawca był zobowiązany. W prawie budowlanym mamy wyłącznie przestępstwa zaliczane do występków (nie ma zbrodni), czyli czynów zagrożonych karą przekraczającą trzy miesiące pozbawienia wolności, trzy miesiące ograniczenia wolności lub grzywny.

Popełnić przestępstwo można z winy umyślnej albo z winy nieumyślnej. Z winą umyślną mamy do czynienia, gdy sprawca zamierza popełnić czyn zabroniony, czyli chce go popełnić albo godzi się na jego popełnienie. W prawie budowlanym mamy do czynienia głównie z przestępstwami z winy umyślnej.

Przyjmuje się, że nie popełnia przestępstwa ten, kto czyni to pod wpływem błędu co do oceny czynu, chyba że błąd był wynikiem lekkomyślności lub niedbalstwa. Mylić może się inwestor (nieposiadający wystarczającej wiedzy prawnej czy fachowej). Pomyłki osób z uprawnieniami budowlanymi nie zasługują na taką ocenę.

[srodtytul]Kiedy wykroczenia[/srodtytul]

Prawo budowlane przewiduje również kary w postaci grzywny. Grzywny mogą być orzekane przez sąd, ale także mogą być nakładane przez nadzór budowlany w drodze mandatów karnych.

Wykroczenia związane z samowolą budowlaną określa art. 93 prawa budowlanego. W przepisie tym mamy zapisaną możliwość nakładania mandatów między innymi za: naruszanie przepisów techniczno-budowlanych, wykonywanie robót rozbiórkowych bez pozwolenia albo zgłoszenia, prowadzenie robót bez zapewnienia kierowania robotami przez kierownika budowy, wykonywanie robót niezgodnie z pozwoleniem na budowę lub projektem budowlanym.

[ramka][b]Art. 93 prawa budowlanego[/b]

Kto:

1) przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych w sposób rażący nie przestrzega przepisów art. 5,

3) dokonuje rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części, naruszając przepisy art. 28 lub art. 31 ust. 2,

4) przystępuje do budowy lub prowadzi roboty budowlane bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, art. 44, art. 45,

5) dostarcza lub umożliwia dostarczenie energii, wody, ciepła lub gazu, naruszając przepis art. 41 ust. 5,

6) wykonuje roboty budowlane w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu,

9b) zmienia sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3 – 5, podlega karze grzywny.[/ramka]

Uprawnienia dla pracowników nadzoru budowlanego do nakładania mandatów wynikają z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167186]rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego[/link].

Nie określono jednak taryfikatora mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, uwzględniając rodzaj naruszenia lub zagrożenia oraz stopień szkodliwości poszczególnych czynów w celu ujednolicenia sposobu reakcji organów.

Stąd duże uznanie nadzoru budowlanego w określaniu wysokości mandatu.