Komentarz do KP: Dział dziesiąty - BHP rozdział X Służba bezpieczeństwa i higieny pracy

Art. 237

. Służba bhp

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej służbą bhp, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.

Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

1) zatrudnia do 10 pracowników albo

2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

§ 2. Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

§ 3. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań tej służby, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich następstw z powodu wykonywania zadań i uprawnień służby bhp.

§ 4. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.

§ 5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i podporządkowanie służby bhp,

2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby bhp.

Komentarz

• Sposób realizacji obowiązków służby bhp ściśle zależy od liczebności załogi i występujących w zakładzie zagrożeń zawodowych, w tym uciążliwości pracy. W małych firmach, zatrudniających do 20 pracowników (do dziesięciu pracowników przy wyższej niż trzecia kategorii ryzyka w rozumieniu ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, DzU nr 199, poz. 1673 ze zm. oraz rozporządzenia MPiPS z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, DzU nr 200, poz. 1692 ze zm.) może je wykonywać sam pracodawca, jeśli ukończył szkolenie dla pracowników służby bhp.

W zakładach zatrudniających do 100 pracowników wykonaniem zadań służby bhp można obarczyć pracownika zatrudnionego przy innej pracy, jeśli ma niezbędne kompetencje. Gdy nie ma odpowiednich pracowników zatrudniający do 100 osób mogą powierzyć wykonywanie zadań służby specjalistom bhp spoza zakładu lub osobie, która przez co najmniej pięć lat była zatrudniona jako inspektor PIP.

Osoby te muszą dysponować aktualnym potwierdzeniem szkolenia dla pracowników służby bhp. Za sprawą wyroku NSA z 23 września 2005 r. (I OSK 40/05) część ekspertów opowiada się za dopuszczalnością powierzenia zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu przez zatrudniających do 600 pracowników.

Ale w takim wypadku pracodawca musi wykazać, że na rynku nie było osób dysponujących wymaganymi kwalifikacjami i doświadczeniem, skłonnych podjąć zatrudnienie w jego firmie.

• Na zatrudniających powyżej 100 pracowników ciąży obowiązek tworzenia odrębnej komórki, zwanej służbą bhp. Zatrudniony w niej pracownik może pracować na część etatu, ale w tej części nie mogą być mu powierzane inne zadania niż wynikające z § 2 rozporządzenia o służbie bhp.

Zasada ta obowiązuje wszystkich pracowników zatrudnionych w służbie bhp i dodawanie im kolejnych obowiązków, np. z zakresu ppoż. lub udzielania pierwszej pomocy, jest niezgodnie z prawem. Natomiast w zakładach zatrudniających powyżej 600 pracowników powstaje wymóg zatrudnienia pracownika służby bhp na pełnym etacie.

Liczniejsze zakłady pracy powinny zatrudniać co najmniej jednego pracownika służby bhp na 600 pracowników firmy.

Decyzję o zwiększeniu liczebności służby bhp lub o jej utworzeniu może podjąć też inspektor PIP, w formie skierowanego do pracodawcy nakazu. Można się od niego odwołać do okręgowego inspektora pracy, a w przypadku podtrzymania decyzji przysługuje skarga do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.