Zmarł Jerzy Jarzębski. Bronił obecności Schulza w Drohobyczu. Objaśniał Gombrowicza

W wieku 76 lat, po ciężkiej chorobie, zmarł profesor Jerzy Jarzębski, autor publikacji o Witoldzie Gombrowiczu, Stanisławie Lemie, Brunonie Schulzu, autor „Plusa Minusa”

Publikacja: 26.02.2024 11:06

Jerzy Jarzębski

Jerzy Jarzębski

Foto: PAP/Rafał Guz

Na łamach „Rzeczpospolitej" wypowiadał się m. in. w sprawie wywiezienia rysunków Brunona Schulza do Izraela w ramach tajnej operacji przeprowadzonej przez to państwo.

Jarzębski o wywiezieniu rysunków Schulza do Izraela

Pisał: „Nie tylko uniwersalne w wymowie dzieło pisarza, ale i tragedia jego śmierci zostały 'znacjonalizowane' – tak jakby nie tylko twórczość Schulza, ale i sam Holokaust nie był sprawą całej ludzkości, z którą wszyscy musimy się moralnie zmierzyć. Rozumiem potrzebę zapełnienia ścian w budującym się gmachu Yad Vashem, ale te krasnoludki, konie, królewna i woźnica z Schulzowskiej baśni dla dzieci Landaua prawdziwie zrozumiałe i przejmujące były w miejscu, gdzie je namalowano, a nie w sterylnym pudle nowego muzeum. To w nim Schulz zostanie na nowo uśmiercony i pochowany, podczas gdy w bliskości grobów drohobyckich Żydów paradoksalnie mógł żyć nadal!”.

Czytaj więcej

„Lem: Reaktywacja”: Kongres lemologiczny

W publicznej debacie tak diagnozował kryzys klasycznej polskiej powieści: „Odwrót od współczesności ma źródła w tym, że nie potrafimy określić, co jako zbiorowość, bytująca akurat w konkretnej dziejowej chwili, przeżywamy. Żyjemy w dosyć niejasnych czasach. Z jednej strony bankrutują globalne banki, państwa, całe systemy polityczne. Z drugiej – smoleńska mgła, nierozwiązywalna dyskusja o poczuciu winy Polaków wobec Holokaustu, wojna polsko-polska... Czy ktoś jeszcze się orientuje, o co tutaj chodzi? Historia stała się azylem, sposobem na opowieść o współczesności, ale też niezbędnym elementem budowania tożsamości: pokoleniowej, zawodowej, środowiskowej”.

Jego fenomen polegał na tym, że pozostając literaturoznawcą i naukowcem, potrafił w przystępny sposób tłumaczyć zawiłe procesy literackie.

Prace Jerzego Jarzębskiego przetłumaczono na 20 języków

Jerzy Jarzębski urodził się na Śląsku, w Bytomiu. Studiował polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jako historyk literatury badał twórczość Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza i Stanisława Lema, a jako krytyk literacki najczęściej zajmował się współczesną prozą.

Czytaj więcej

Jerzy Jarzębski: Wysoki poziom

Pracował na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (wykładał m.in. w Studium Literacko-Artystycznym) i w Instytucie Polonistyki Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. Wykładał również przez semestr na Uniwersytecie Harvarda (w 1998 roku), zastępując Stanisława Barańczaka.

Był również profesorem wizytującym na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Wykładał gościnnie na kilkudziesięciu wyższych uczelniach Europy, Azji i obydwu Ameryk. Jego prace przetłumaczono na 20 języków.

Jerzy Jarzębski, autor „Gry w Gombrowicza”

Profesor Jerzy Jarzębski latach 2001–2003 był też członkiem jury Nagrody Literackiej Nike, w 2008 roku członkiem jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej COGITO. Od 2016 roku przewodził jury Nagrody im. Witolda Gombrowicza za debiut prozatorski.

W 1984 roku otrzymał Nagrodę Wydziału I PAN im. Aleksandra Brücknera, a w 1985 roku został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich (od 1993 był jej jurorem).

W 1991 roku uhonorowano go Nagrodą im. Kazimierza Wyki, a w marcu 2003 został laureatem nagrody Krakowska Książka Miesiąca za książkę "Wszechświat Lema". W 2006 roku został nominowany do Nagrody Literackiej Nike za "Prowincję Centrum".

Był autorem książek i esejów literackich, m.in. "Gra w Gombrowicza", "W Polsce, czyli wszędzie. Studia o polskiej prozie współczesnej", "Miasta – rzeczy – przestrzenie". Od 1997 roku zasiadał w zarządzie Polskiego PEN Clubu.

Na łamach „Rzeczpospolitej" wypowiadał się m. in. w sprawie wywiezienia rysunków Brunona Schulza do Izraela w ramach tajnej operacji przeprowadzonej przez to państwo.

Jarzębski o wywiezieniu rysunków Schulza do Izraela

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Literatura
Dzień Książki. Autobiografia Nawalnego, nowe powieści Twardocha i Krajewskiego
Literatura
Co czytają Polacy, poza kryminałami, że gwałtownie wzrosło czytelnictwo
Literatura
Rekomendacje filmowe: Intymne spotkania z twórcami kina
Literatura
Czesław Miłosz z przedmową Olgi Tokarczuk. Nowa edycja dzieł noblisty
Literatura
Nie żyje Leszek Bugajski, publicysta i krytyk literacki