Oddać hołd bohaterom

Jak wynika z badania, które na zlecenie „Rz” wykonała GfK Polonia, w planowanej w Gdańsku placówce większość Polaków chce znaleźć przede wszystkim dowody bohaterstwa polskich żołnierzy.

Ponad połowa respondentów jest zdania, że najważniejszym przesłaniem muzeum powinno być upamiętnienie polskiej walki o wolność podczas II wojny. Jedynie 27 proc. ankietowanych uważa, że placówka powinna prowadzić refleksję o wojnie jako doświadczeniu wszystkich narodów.

Na jakich tematach powinna się koncentrować? Tu respondenci mają dość sprecyzowane poglądy. Aż 35 proc. odpowiada, że głównym tematem ekspozycji powinna być walka polskich żołnierzy na wszystkich frontach. 23 proc. – że Polskie Państwo Podziemne i opór wobec okupantów.

Zdecydowanie mniejszy odsetek badanych (13 proc.) mówi o cierpieniach ludności innych krajów. Na eksterminację Żydów wskazuje jedynie co dziesiąty badany. Jeszcze mniej, bo 2 proc., chciałoby oglądać w muzeum materiały o cierpieniach ludności niemieckiej. Chodzi głównie o deportowanych z ziem zachodnich.

Co o takich wynikach sondażu myślą specjaliści? Dyskusje o kształcie ekspozycji i najważniejszym przekazie muzeum cały czas trwają. Przedstawione mają zostać jesienią. Sama placówka, która na razie znajduje się w fazie organizacyjnej, ma zaś ruszyć w 2014 r.

– Te wyniki wpisują się w stereotyp postrzegania II wojny światowej – zwraca uwagę dr Wojciech Łukowski, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zdaniem to głównie efekt edukacji ostatnich dziesięcioleci, w której eksponowano głównie to, co miało związek z walkami polskich żołnierzy.

Podobnego zdania jest też prof. Antoni Dudek, historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

– Przeszłość postrzegamy przez pryzmat historii narodowej i to jest zrozumiałe, bo więź narodowa jest jedną z najsilniejszych – zauważa Antoni Dudek. – Kiedy oglądamy zawody sportowe, też szukamy polskich zawodników i im kibicujemy. Dopiero gdy nie ma Polaków, wybieramy innych faworytów – wyjaśnia.

Dlatego nie dziwi go, że w pierwszej kolejności dla Polaków najważniejsze są ich własne losy, a nie inne narody. Zdaniem historyka twórcy muzeum powinni to wziąć pod uwagę:

– Ale bez szerszego kontekstu nie da się opowiedzieć historii

II wojny światowej. Nie powinniśmy się skupiać wyłącznie na żołnierzach czy konspiratorach, bo oni stanowili zaledwie ułamek całego społeczeństwa, tylko pokazywać również cierpienia zwykłych ludzi. Więcej też powinniśmy mówić o Holokauście. Jeżeli jedynie 10 procent uważa, że powinniśmy się skupiać na eksterminacji ludności żydowskiej, to jest to trochę mało.

Na to samo zwraca uwagę również Wojciech Łukowski:

– Miałem nadzieję, że badani bardziej zwrócą uwagę na wojnę jako doświadczenie indywidualne, a nie tylko ogólnonarodowe. Bo przecież to były realne tragedie konkretnych ludzi, a nie tylko narodowe.

Z kolei Andrzej Przewoźnik, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, który jest równocześnie szefem Rady Muzeum II Wojny Światowej, podnosi, że najwyraźniej Polacy zwracają uwagę tylko na część polskich doświadczeń związanych z II wojną. – Walki, w których uczestniczyli Polacy, są oczywiście ważne, ale doświadczenia Polaków są szczególne i dużo szersze. Mam nadzieję, że muzeum ten szerszy kontekst pokaże – mówi.

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorów [mail=k.manys@rp.pl]k.manys@rp.pl[/mail], [mail=e.olczyk@rp.pl]e.olczyk@rp.pl[/mail][/i]

[ramka][b]BogdanZdrojewskiminister kultury[/b]

Oczekiwania wobec MuzeumII Wojny Światowej są rozbieżne. Ale nie podlega dyskusji, że wszystkim zależy, by opowiadało ono polską historię i było nakierowane na to, żeby przekazać nasz punkt widzenia. Z drugiej strony jest też zapotrzebowanie, by pokazywało to w szerszym kontekście. Chodzi na przykład o eksterminację Żydów. To nie powinno być wyłącznie muzeum polskiej martyrologii. Skutkiem jego powstania powinno być to, by wszyscy na świecie uznali, iż II wojna światowa zaczęła się od ostrego sprzeciwu Polski. Dla nas to najważniejsze przesłanie. Ważne jest też pokazanie skutków wojny, a więc czasu po 1945 r. Bo konflikt zbrojny się zakończył, ale jego efekty trwały do 1989 r. Jestem przekonany, że muzeum spełni pokładane w nim oczekiwania. —not. mns[/ramka]