Odszkodowanie za II wojnę światową. Partnerstwo podważone

Pod koniec ubiegłego tygodnia w wywiadzie dla Radia Maryja prezes PiS zapowiedział, że „polski rząd przygotowuje się do historycznej kontrofensywy".

– To wielkie przedsięwzięcie obarczone pewnością ogromnego przeciwdziałania. Tu chodzi o gigantyczne sumy, a także o to, że Niemcy przez wiele lat zrzucają z siebie odpowiedzialność za II wojnę światową – tłumaczył Kaczyński w audycji „Rozmowy niedokończone". Zapowiedział, że na jesieni trafi do Sejmu ustawa, która pozwoli na zbudowanie „sprawnej i lojalnej wobec państwa dyplomacji", która zajmie się m.in. sprawą odszkodowań.

Chrońmy skarb

O deklaracji został poinformowany rząd federalny w Berlinie. Ale Niemcy negocjacji z Polską podejmować nie zamierzają.

– Z punktu widzenia finansowego, moralnego i politycznego sprawa jest zamknięta – mówią „Rz" źródła rządowe w niemieckiej stolicy. Ich zdaniem Polska zrzekła się prawa do odszkodowań kilkakrotnie. Najpierw w 1953 r., później, w 1970 r., przy okazji zawarcia umowy o uznaniu przez Niemcy Zachodnie granicy na Odrze i Nysie. Warszawa, uważa się nad Szprewą, zrezygnowała z reparacji także przy okazji potwierdzenia granicy polsko-niemieckiej już przez zjednoczone Niemcy na przełomie lat 1989/1990. I wreszcie w 2004 r., gdy sprawa została raz jeszcze podniesiona przez Sejm w odpowiedzi na żądanie rekompensat od Polski przez Powiernictwo Pruskie, organizację powołaną przez środowiska niemieckich wysiedlonych.

Dlatego w Niemczech uważa się, że Kaczyński nie tyle poważnie liczy na wypłatę odszkodowań przez Berlin, ile stara się skonsolidować poparcie żelaznego elektoratu oraz odwrócić uwagę bardziej umiarkowanych wyborców w chwili, gdy spór z prezydentem grozi rozbiciem koalicji rządowej.

Ale strategia jest zdaniem Niemców błędna, bo może zepsuć bardzo dobrze rozwijające się relacje między oboma krajami przez ostatnie 28 lat.

– Stworzyliśmy skarb, chrońmy go, nie pozwólmy, aby został roztrwoniony – apelują niemieckie źródła rządowe. Choć też podkreślają: „czujemy się oczywiście odpowiedzialni za to, co wydarzyło się w latach 1939–1945".

Zaniepokojenie jest w Niemczech tym większe, że w wywiadzie dla Radia Maryja Kaczyński podniósł także inny temat, który jego zdaniem dzieli nasz kraj z zachodnim sąsiadem: Muzeum II Wojny Światowej.

– Muzeum w Gdańsku wpisuje się w niemiecką politykę historyczną. To swoisty dar Donalda Tuska dla Angeli Merkel. Kiedy my to chcemy zmienić i kiedy minister kultury to zmienia, to rzecznik praw obywatelskich zaskarża to do sądów, i sądy nakazują, by te zmiany były wycofane – powiedział lider PiS, tłumacząc, dlaczego polskie sądownictwo powinno zostać zreformowane.

– Kanclerz Merkel w żaden sposób nie była włączona w prace nad Muzeum. Przeciwnie, dla niektórych to jest odpowiedź na Centrum Wypędzonych, jakie powstało w Berlinie – przekonują niemieckie źródła rządowe. Chodzi o projekt, który w naszym kraju był uważany za antypolski.

Polska w sercu Unii

Spór z Niemcami wybuchł w momencie, gdy w decydującą fazę wchodzi uruchomiona przez Komisję Europejską procedura w sprawie złamania przez Polskę zasad państwa prawa. Bruksela może wnioskować do Rady UE o pozbawienie naszego kraju prawa głosu w Radzie UE na podstawie art. 7 traktatu, a przynajmniej wytknięcie przez nią zagrożenia dla demokracji, co miałoby poważne skutki polityczne. Do tej pory Niemcy starały się łagodzić spór, apelowały o podjęcie dialogu między KE i rządem w Warszawie. W przeciwieństwie do wielu czołowych krajów Wspólnoty, jak Francja, RFN nie chce rezygnować z niezwykłego sukcesu, jakim było poszerzenie Unii w 2004 r.