Ankieta "Rzeczpospolitej": Bogusław Liberadzki (Sojusz Lewicy Demokratycznej, miejsce nr 1. lista nr 13, zachodniopomorsko-lubuskie)

1. Przyszłość integracji. Czy Unia Europejska powinna pozostać dalej związkiem państw, zmierzać w kierunku federalizacji, czy też stawać się w dłuższej perspektywie superpaństwem?

1. Odnoszę wrażenie, że przyszłości Unii nie służy dobrze obecna dyskusja nad formułą, bowiem każdy rozpatrywany wariant jest dobrą okazją do jej osłabiania. Opowiadam się raczej za debatą na temat celów Unii, potencjalnych korzyści z postępu integracji, pozycji UE w globalnej gospodarce oraz znaczenia politycznego. Tej debacie powinna towarzyszyć debata o metodach, narzędziach i instytucjach, które sprzyjałyby osiąganiu celów. Musimy trafić do obywateli z jasnym przesłaniem, dotyczącym nowej jakości ich życia, życia godnego, bezpiecznego, dobrobytu zbudowanego na pracy, bezpieczeństwie i wartościach. Bez akceptacji społecznej dla idei integracji, bez świadomości wspólnoty losów na kontynencie, dywagacje o federalizmie czy superpaństwie wydają się mało konstruktywne.

2. Euro. Kiedy i na jakich warunkach Polska powinna przystąpić do Unii Walutowej i przyjąć Euro?

2. Euro to coś znacznie więcej niż waluta czy tożsamość. Jest to de facto w coraz większym stopniu jądro Unii Europejskiej. Strefa euro ma coraz więcej własnych rozwiązań finansowych, bankowych, gospodarczych, instytucjonalnych, zabezpieczeń na okoliczność kryzysu finansowego i gospodarczego. Los Grecji, Hiszpanii, Portugalii w kryzysie byłby znacznie gorszy, gdyby państwa te nie były członkami euostrefy. Należy także zadać pytanie, czy państwa te znalazłyby się w takim kryzysie, gdyby pozostawały poza eurostrefą?

W niedługim czasie będziemy mieć wszystkich sąsiadów w strefie euro, z wyjątkiem Rosji, Białorusi i Ukrainy. Czy to będzie okolicznością korzystną gospodarczo i prestiżowo?

Polska gospodarka rozwija się w oparciu o eksport i popyt wewnętrzny. Wciąż import przeważa nad eksportem wartościowo. Ryzyko kursowe i koszty ubezpieczeń stanowią określoną kwotę, wiedzą o tym przedsiębiorcy. Z drugiej strony, kurs waluty może być ważnym instrumentem polityki gospodarczej.

Nieunikniony jest wzrost płac i świadczeń socjalnych, bez tego nie unikniemy drenażu polskiego rynku pracy ani nie rozwiążemy problemów demograficznych. Winno to iść w parze ze wzrostem wydajności pracy i efektywności gospodarki.

Strefa euro będzie nam narzucać określone normy, będąc poza strefą, nie będziemy mieć na to istotnego wpływu. Znam argumenty, że Szwecja, Dania czy Wielka Brytania radzą sobie poza strefą euro. To rząd ma obowiązek wypracowania koncepcji warunków przystąpienia do strefy euro.

3. Unia Bankowa. Czy, kiedy i na jakich warunkach Polska powinna wejść do Unii Bankowej?

3. Grupa Postępowego Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim w dniu 9 marca przyjęła stanowisko po zakończeniu negocjacji i osiągnięciu kompromisu z Radą.

Unia Bankowa oparta będzie na 3 filarach:

- silnym nadzorze bankowym,

- procedurach postępowania w procesie upadłości banków,

- wspólnym systemie gwarancji lokat.

Projekt ten jest szczególnie ważny, ponieważ niewielka część sektora bankowego w Polsce jest w polskich rękach.

Skutki upadłości banku - kluczowe zagadnienie to kto ponosi koszty: banki czy podatnicy. Uzyskaliśmy wprowadzenie instytucji funduszu upadłościowego, który będzie składać się z jednego, wspólnego funduszu dla eurostrefy oraz funduszy narodowych w państwach spoza eurostrefy. Ważne, że fundusz ten został podwojony w stosunku do przedłożenia Komisji i Rady. Tworzenie tego systemu funduszy powinno zakończyć się w ciągu 10 lat.

Gwarancje lokat to drugi, szczególnie wrażliwy obszar. Utrzymana będzie pełna gwarancja lokat obywateli do kwoty 100 tysięcy euro. Nowe elementy polegają na skróceniu czasu odzyskiwania pieniędzy i zezwoleniu na bieżącą realizację płatności z konta. Kwoty powyżej 100 tysięcy euro też będzie częściowo chroniona. Wydzieli się kategorię lokaty np. pochodzącej ze sprzedaży nieruchomości, przewyższającej 100 tysięcy euro. Państwo będzie zobowiązane gwarantować pełne bezpieczeństwo w czasie do 12 miesięcy, ale przynajmniej przez 3 miesiące.

W tym kształcie, Unia Bankowa jest do przyjęcia.

4. Polityka energetyczna i klimatyczna. Co ważniejsze: środowisko czy gospodarka? Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie bezpieczeństwa energetycznego i wspólnej polityki energetycznej UE? Czy Europa powinna być bardziej niezależna energetycznie - jak to osiągnąć? Czy Unia Europejska powinna iść w kierunku dalszego zaostrzenia prawa ochrony środowiska, bez względu na koszty, jakie poniosą państwa / przedsiębiorcy?

4. Hasło niezależności energetycznej zrobiło w ostatnim czasie wielką karierę w Polsce. Trzeba jednak do tego zagadnienia podejść trzeźwo. Lokalizacja zasobów surowców energetycznych jest określona, Unia nie jest obszarem bogatym w zasoby gazu, ropy naftowej czy uranu. Obywatele oczekują rozsądnej ceny za gaz, prąd, czy benzynę, podobnie przemysł czy transport. Jeżeli można taniej kupować spoza UE, to należy to robić, handel międzynarodowy jest rzeczą normalną. My sprzedajemy do państw zasobnych w te surowce swoje produkty o istotnej wartości dodanej. Istota problemu tkwi w tym, żeby mieć zróżnicowane źródła dostaw, funkcjonować w warunkach rynku nabywcy, a nie dostawcy. UE jako całość ma zróżnicowane źródła dostaw, ale brak spójności systemów wewnątrz Unii oznacza regionalne uzależnienie określonych państw od swojego dostawcy. To da się zmienić.

W polityce klimatycznej Unia poszła zbyt daleko. Wielokrotnie głosowałem w tej sprawie zgodnie z naszym interesem, czyli na korzyść węgla kamiennego. Ostre wymogi miałyby sens, gdyby były przyjęte i stosowane w skali światowej. Bez globalnej, spójnej polityki klimatycznej, UE stawia swoją gospodarkę w gorszej pozycji konkurencyjnej. Na to nie możemy sobie pozwolić.

5. Unia gospodarcza. Jak daleko powinna sięgać współpraca gospodarcza? Czy powinno dojść do harmonizacji podatkowej i budżetowej w ramach państw członkowskich UE?

5. Harmonizacja podatkowa i budżetowa to program na długie lata. Dążenie przypomina nieco dojście do linii horyzontu - idąc widzimy tę linię wciąż na horyzoncie. Polityka budżetowa jest już objęta tzw. sześciopakiem i dwupakiem oraz procedurą nadmiernego deficytu. Przypominam, że Polska jest tą procedurą objęta. Harmonizacja budżetowa jest zatem bardziej zaawansowana, natomiast wspólna polityka podatkowa jest nieco bardziej wrażliwym zagadnieniem.

6. Wspólny rynek i swoboda przepływu osób. Jakie wysiłki należy podjąć na rzecz wzmocnienia wspólnego rynku w UE? Jak przeciwdziałać coraz silniej pojawiającym się w UE tendencjom do ograniczenia jednej z fundamentalnych zasad UE - swobodnego przepływu osób?

6. Swoboda przepływu osób nie jest problemem między Belgią a Holandią czy Niemcami. Jest problemem np. między Holandią a Rumunią, ponieważ wynika z biedy w Rumunii. Zmniejszanie różnic rozwojowych między państwami, harmonizacja polityk społecznych oraz płac jest podstawową przesłanką ograniczania przepływu ludzi w dużej skali w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Gdyby absolwenci szkół wyższych mieli szansę na pracę za około tysiąc euro miesięcznie w Polsce, prawdopodobnie w większości tutaj by zostali. Gdyby mieli szansę na mieszkanie, przedszkole, żłobek, szkołę za przystępną cenę, tym bardziej robiliby kariery w kraju.

Obecna sytuacja daje pożywkę dla nacjonalizmów, szowinizmów narodowych i staje się podatną glebą dla partii ekstremalnych, zarówno w państwach "starej" Unii, jak i w państwach "nowej" Unii.  Unia jako całość ma tu dużo do zrobienia: mniej cięć i ograniczeń, więcej inwestycji, więcej wspólnych projektów i metody wspólnotowej.

7. Polityka rolna. Czy należy utrzymać na obecnym poziomie pomoc dla rolnictwa w krajach UE? Czy UE powinna rozważyć inną alokację tych środków, np. na rozwój innowacyjnej gospodarki?

7. Unia musi zapewnić sobie zdolność do samodzielnej produkcji zbóż, mięsa i przetwarzania tych produktów przynajmniej na poziomie własnych potrzeb. Jest to jeden ze strategicznych celów samowystarczalności żywieniowej, ponadto dobrze, jeśli możemy eksportować. Jak długo inne regiony świata (np. USA) dotują rolnictwo, tak długo my też musimy to robić, nie możemy polegać na imporcie. Widzimy już błędy popełnione w przemyśle - deindustrializacja okazała się niebezpieczna, wypracowano program reindustrializacji Europy.

8. Budżet UE. Jak duży budżet powinna mieć UE? Jeśli większy niż dziś, to proszę wskazać źródła dochodów (podatek europejski, podatek od transakcji finansowych, większy udział w dochodach podatkowych państw UE?) Czy powinien powstać osobny budżet strefy Euro?

8. Budżet unijny powinien być adekwatny do planów i programów wspólnotowych. Przyjęliśmy strategię Europa 2020, teraz okazało się, że nie ma na to środków, ponieważ państwa odmawiają wpłat nawet 1% swojego PKB. Potrzebne są większe tzw. dochody własne, których źródłem może być podatek od transakcji finansowych. Obywatele nie chcą nadal sytuacji, w której wielcy spekulanci czy bankierzy doprowadzili do kryzysu, a teraz chcą, aby rządy wymusiły na obywatelach pokrycie strat i szkód wyrządzonych przez najbogatszych, którzy nadal mają się dobrze.

Pamiętajmy, Parlament Europejski oczekiwał, że budżet na lata 2014-2020 zakładać będzie płatności na poziomie 1100 miliardów euro, a rządy zgodziły się jedynie na 908 miliardów euro. W roku 2016 planujemy rewizję tego budżetu, miejmy nadzieję, że na korzyść.

Jestem sceptyczny wobec idei osobnego budżetu strefy euro, tak długo, jak długo Polska nie znajdzie się w tej strefie. Przyczyny wydają się oczywiste.