Nowo odkryte układy planetarne wokół odległych gwiazd

– Wchodzimy w nową erę badań: złożonych systemów planetarnych, a nie tylko pojedynczych planet – powiedział Christophe Lovis z Observatoire de Genéve podczas konferencji w Observatoire de Haute-Provence we Francji.

Zasłużony w odkrywaniu pozasłonecznych planet badacz pracujący m.in. w zespole Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) w La Silla w Chile wiedział, co mówi. Dzisiejsze wydanie magazynu „Science” przynosi informację o odkrytym przez kosmiczny teleskop Kepler układzie planetarnym. Dwa dni wcześniej zespół ESO poinformował o podobnym własnym odkryciu.

[srodtytul]W uścisku wielkich sił[/srodtytul]

Najnowsze odkrycie teleskopu Kepler to dwie odległe planety giganty i, być może, trzecia, skalista jak Ziemia, obiegające gwiazdę podobną do naszego Słońca. W „Science” Matthew Holman z Harvard Smithsonian Center for Astrophysics wraz z zespołem podsumowuje ostatnie siedem miesięcy pracy Keplera na orbicie.

Olbrzymy Kepler 9b i Kepler 9c defilują na tle odległej gwiazdy co 19,2 dnia i 38,9 dnia. Nieregularności w tranzytach sięgają nawet 39 minut. Według modelu przejścia planety na tle gwiazdy powinny być regularne. A to odstępstwo zdaniem naukowców świadczy o wielkich siłach grawitacyjnych między odległym słońcem a planetami. Uczeni przypuszczają, że obie planety uwięzione są na orbitach, których stosunek wielkości jednej do drugiej wynosi w przybliżeniu 2 do 1. Konieczne będą dalsze badania.

Dane, których dostarczył Kepler, wskazują także na to, że w tańcu tej pary wokół gwiazdy jest jeszcze trzeci partner: planeta zaledwie kilka razy bardziej masywna niż Ziemia, która obiega gwiazdę w ciągu 1,6 dnia.

Kepler to satelita-teleskop do poszukiwania planet podobnych do Ziemi, na których mogłoby powstać życie. Satelita został zaprojektowany do rejestrowania zmian jasności ponad 100 tys. gwiazd na granicy gwiazdozbiorów Łabędzia i Lutni. Teleskop rejestruje okresowe tranzyty – tak naukowcy nazywają przechodzące na tle gwiazdy planety.

W lipcu Dimitar Sasselov, jeden z autorów pracy w „Science”, w wykładzie publicznym ujawnił, że Kepler odkrył już ponad 700 kandydatów na planety, z czego około 100 to planety typu Ziemia.

[srodtytul]Lód i skała[/srodtytul]

Naukowcy ESO, posługując się instrumentami zainstalowanymi na Ziemi, odkryli układ planetarny podobny do Słonecznego. Odległą od nas o

127 lat świetlnych gwiazdę HD10180 w gwiazdozbiorze Hydry obiega siedem planet (naukowcy z cała pewnością potwierdzili istnienie pięciu).

– Znaleźliśmy układ, który najprawdopodobniej jest systemem z największą liczbą planet, uważa Lovis. Astronomowie wykryli niewielkie ruchy gwiazdy w przód i w tył. To świadectwo obecności planet.

Pięć najsilniejszych sygnałów, jakie odebrał spektrometr HARPS, odpowiada planetom o masie zbliżonej do Neptuna – od 13 do 25 mas Ziemi. Obiegają gwiazdę z okresami od 6 do 600 dni. Planety te od swojej gwiazdy dzieli dystans od 0,06 do 1,4 razy taki jak dystans Ziemia – Słońce.

– Mogą się składać ze skał i lodu. – powiedział Lovis agencji AP. – Mogą mieć stałe jądra i być otoczone gazem: wodorem czy helem. Prawdopodobnie nie są zamieszkałe.

[srodtytul]Chybotanie gwiazdy [/srodtytul]

Jedna z pozostałych dwóch planet mogłaby być podobna do Saturna (o masie równej 65 masom Ziemi) i okresie orbitalnym 2200 dni. Druga może być najmniej masywną planetą pozasłoneczną odkrytą do tej pory, o masie zaledwie 1,4 razy większej niż masa Ziemi. Znajduje się ona bardzo blisko swojej gwiazdy. W odległości ok. 2 procent dystansu, jaki dzieli Ziemię od Słońca. Jeden „rok” na tej planecie trwa tylko 1,18 ziemskiego dnia.

– Obiekt ten powoduje chybotanie gwiazdy z prędkością 3 km na godzinę – wolniej niż prędkość pieszego – a ruch ten jest bardzo trudno zmierzyć – podkreśla Damien Ségransan, członek zespołu ESO.