Ojciec Maciej Zięba: Kościół ortodoksyjny, a zarazem otwarty

Odpowiedź na te pytania znajdziemy, w skondensowanej postaci w pierwszej, a więc programowej encyklice Jana Pawła II „Redemptor hominis”. Już na jej początku Jan Paweł II pisze, iż „otwartość, organicznie połączona ze świadomością własnej istoty, z pewnością własnej prawdy, stanowi o apostolskim, czyli posłanniczym dynamizmie Kościoła”. Otwartość połączona z dynamizmem Kościoła wypływa więc z organicznej, ścisłej więzi z pewnością własnej prawdy – objawionej prawdy o Bogu i człowieku. I to właśnie wyznawana prawda zobowiązuje Kościół do dynamiki, do otwartości, do wychodzenia na zewnątrz.

Odpowiedzialność za prawdę jest leitmotivem programowej encykliki Jana Pawła II, której jeden z podrozdziałów zatytułowano „Kościół odpowiedzialny za prawdę”: „Odczuwamy głęboko zobowiązujący charakter prawdy, która została nam objawiona przez Boga. Odczuwamy szczególnie wielką za tę prawdę odpowiedzialność. Kościół z ustanowienia Chrystusa jest jej stróżem i nauczycielem obdarzonym szczególną pomocą Ducha Świętego, aby tej Bożej prawdy wiernie mógł strzec, aby mógł jej bezbłędnie nauczać”.

Ale odpowiedzialność za prawdę nie wywołuje odruchu obronnego, wręcz przeciwnie, wymusza w Kościele jego otwartość i skłania do wyjścia do świata. „Poczucie odpowiedzialności za prawdę jest jednym z podstawowych punktów spotkania z każdym człowiekiem”.

Najistotniejsze jest jednak to, że każde działanie Kościoła winno odbywać się w pełnym poszanowaniu wolności innych ludzi. Wzorem jest Chrystus, który „stoi i kołacze do drzwi serca każdego człowieka, nie naruszając jego wolności, ale starając się z tej ludzkiej wolności wyzwolić miłość". Dlatego Jego apostołowie „zachowują głębokie poszanowanie dla człowieka, dla jego rozumu i woli, dla jego sumienia i wolności”. Co więcej, to właśnie Bóg jest gwarantem ludzkiej godności, „która jest niezniszczalnym obrazem Boga Stwórcy, i d e n t y c z n y m [podkr. papieża] w każdym z nas”. Dlatego „Kościół zwraca się do człowieka w pełnym poszanowaniu jego wolności (…) Kościół proponuje, niczego nie narzuca: szanuje ludzi i kultury, zatrzymuje się przed sanktuarium sumienia”.

Ta wizja nadal jest aktualna. Dlatego tym bardziej brakuje mi w Kościele w Polsce – który bezustannie powołuje się na Jana Pawła II – owej spokojnej pewności wyznawanej Bożej prawdy, która nie szuka podparcia w aparacie państwowym, która nie ulega okolicznościom, a zawsze i jednoznacznie opowiada się po stronie prawdy, nawet wtedy, gdy jest ona trudna. Dostrzegam natomiast postawę defensywy – podejrzliwości, agresji, piętnowania wrogów, zamiast twórczego i polifonicznego podjęcia trudnych tematów, tak typowego dla Świętego Papieża. Brakuje mi też postawy dialogu, zarówno wewnątrz wspólnoty wierzących, jak i z ludźmi inaczej myślącymi, nawet nieprzychylnymi Kościołowi.