Wskutek wprowadzanych zmian osoba fizyczna, która zawrze z innym przedsiębiorcą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową, lecz nie posiadającą dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, będzie mogła skorzystać z niektórych przepisów o ochronie konsumentów.

W jakim zakresie jednoosobowy przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z nowego przywileju?

Ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) znowelizowano m.in. przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta, wprowadzając dodatkową ochronę konsumencką dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie:

- niedozwolonych klauzul stosowanych we wzorcach umownych - art. 385[5] kodeksu cywilnego;

- rękojmi za wady rzeczy sprzedanej - art. 556[4] oraz art. 556[5] kodeksu cywilnego;

- roszczenia regresowego do poprzedniego sprzedawcy w związku z wykonaniem reklamacji konsumenta – art. 576[5] kodeksu cywilnego;

- prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa - art. 38a ustawy o prawach konsumenta.

Czytaj także: Nowe prawa konsumentów. Zobacz, co się zmieni

Tym samym przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą wpisaną w CEIDG nie będą wiązały m.in. zapisy umowne nieuzgodnione z nim indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, przy czym nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Przedsiębiorca powinien jednak każdorazowo dokładnie zbadać czy zachodzą przesłanki do zastosowania ochrony konsumenckiej. Ustawodawca zastosował w tym zakresie pewne wyjątki, np. pozostawił możliwość ograniczenia lub wyłączenia rękojmi wobec takich podmiotów. Co więcej, przepisów art. 385[5], art. 556[4], art. 556[5] i art. 576[5] kodeksu cywilnego w zakresie omawianej ochrony konsumenckiej nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 1 czerwca 2020 roku.

Przesłanką niezbędną do zastosowania przez przedsiębiorcę komentowanych zmian jest ustalenie zawodowego charakteru zawieranej pomiędzy przedsiębiorcami umowy, z których przynajmniej jeden jest osobą fizyczną zarejestrowaną w CEIDG. Oznacza to, że umowa nie może dotyczyć dziedziny, w której specjalizuje się dany przedsiębiorca. Przedsiębiorca będzie bowiem traktowany jak konsument jedynie przy zawieraniu umów, których nie zawiera w ramach dokonywanych czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej. Ustalenie czy dana czynność ma charakter zawodowy będzie odbywać się m.in. w oparciu o kody PKD wpisane w Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej.

Przykładowo, jeżeli osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą w postaci warsztatu samochodowego i dokona zakupu drukarki, wówczas możemy uznać że korzysta z prawa ochrony konsumenckiej, albowiem zawiera umowę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, jednakże zakupione artykuły nie służą jej do celów zawodowych, wynikających z przedmiotu działalności uwzględnionego w rejestrze CEIDG.

Z nowej ochrony konsumenckiej nie będą mogli skorzystać przedsiębiorcy inni niż osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG, co oznacza że pozostałe formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej (spółka jawna, komandytowa, partnerska, z ograniczoną odpowiedzialnością itd.) podlegają wyłączeniu z ochrony. Jest to ważne, albowiem o ile założeniem dokonywanych zmian jest poprawa sytuacji prawnej drobnych przedsiębiorców, tak ustawodawca zupełnie pominął przy udzielaniu przedmiotowej ochrony przedsiębiorców niebędących osobami fizycznymi np. często występujące w obrocie gospodarczym niewielkie rodzinne spółki jawne.

Istotnym jest także to, że ustawodawca odstąpił od rozszerzenia definicji konsumenta, pozostawiając ją bez zmian, a jedynie rozciągnął niektóre prawa konsumenta na rzecz jednoosobowych przedsiębiorców. Powyższe oznacza, że przedsiębiorcy w sporach z innymi przedsiębiorcami nie przysługuje tak jak konsumentowi prawo do korzystania z pomocy rzeczników praw konsumentów oraz UOKiK.

Jakie są konsekwencje wprowadzanych zmian?

Wprowadzone zmiany z pewnością wiązać się będą z koniecznością każdorazowej oceny, chociażby w oparciu o kody PKD, czy przedsiębiorca występuje w danym stosunku prawnym jako osoba podlegająca ochronie konsumenckiej. Ponadto wprowadzenie nowej kategorii podmiotów korzystających z ochrony konsumenckiej nałoży na sprzedawców czy usługodawców szereg nowych obowiązków. Wraz z wejściem w życie wspomnianej nowelizacji będą oni musieli dostosować do nowych regulacji regulaminy e-sklepów, wszelkiego rodzaju umowy, ogólne warunki sprzedaży lub usługi, procedury, dokumenty wewnętrzne itd. Niezastosowanie zapisów uwzględniających ochronę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG może spowodować, że zostaną one uznane za klauzule niedozwolone, zaś brak informacji o prawie odstąpienia od umowy spowoduje wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy z 14 dni do 12 miesięcy.

Podsumowując...

Zmiany w ustawie o prawach konsumenta oraz Kodeksie cywilnym, które wejdą w życie od 1 czerwca 2020 roku, rozszerzą ochronę konsumencką na rzecz przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, zapewniając znaczną poprawę ich sytuacji prawnej. Z uzasadnienia ustawy wynika, że celem wprowadzanych zmian jest zlikwidowanie dysproporcji w zakresie praw i obowiązków stron czynności prawnej w sytuacji, gdy przedsiębiorca dokonujący tej czynności z innym przedsiębiorcą nie dysponuje odpowiednią wiedzą i doświadczeniem koniecznym do oceny przedmiotu tej czynności. Nowe przepisy mają zatem poprawić pozycję jednoosobowych przedsiębiorców, którzy nierzadko posiadają niewiele większą niż sam konsument wiedzę w zakresie niezwiązanym z wykonywaną profesją.

W związku z wprowadzonymi regulacjami przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą powinni rozważyć zmianę dotychczas stosowanej praktyki wpisywania jak najszerszego przedmiotu działalności (PKD) w CEIDG. Pozostawienie szerokiej listy kodów może ograniczyć im bowiem możliwość skorzystania z omawianej ochrony konsumenckiej.

Radca prawny Anna Kałużna, aplikant radcowski Agnieszka Owczarska, Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński z siedzibą we Wrocławiu