TSUE: banki nie mogą szachować frankowiczów swoimi roszczeniami

Trybunał Sprawiedliwości stwierdził w czwartkowym wyroku, że konsument nie powinien ponosić nieproporcjonalnie wysokich ciężarów finansowych ze względu na znacznie wyższe opłaty sądowe stosowane do powództw wytaczanych przez bank i automatyczne stosowanie zasady, że strona przegrywająca jest zobowiązana do pokrycia wszystkich kosztów postępowania. 

Prawnicy od spraw frankowych nie mają wątpliwości, że to korzystny dla konsumentów wyrok.

Frankowicz wygrał sprawę o unieważnienie umowy a bak w rewanżu wystąpił z pozwem  

O rozstrzygnięcie tej kwestii wystąpił do TSUE Sąd Okręgowy w Warszawie (sędzia Michał Maj) na wniosek frankowicza pozwanego przez bank Millennium, który domagał się zwrotu nie tylko udzielonego mu kredytu, ale też zapłaty kosztów procesu.

Na podstawie umowy z czerwca 2008 r. bank udzielił konsumentowi kredytu 640 tys. zł, indeksowanego do franka. Bank wypłacił mu te pieniądze, a konsument do 2020 r. zapłacił bankowi łącznie 126,4 tys. zł i 66,6 tys. franków.

W 2020 r. konsument pozwał jednak bank, domagając się ustalenia nieważności umowy kredytu i zwrotu świadczeń nienależnych spełnionych w jej wykonaniu. W maju 2022 r. Sąd Okręgowy ustalił, że umowa jest nieważna z powodu zamieszczonych w niej przez bank nieuczciwych warunków przeliczania kursu PLN/CHF i zasądził od banku na rzecz konsumenta 65,9 tys. zł i 66,6 tys. franków z odsetkami oraz obciążył bank zapłatą całych kosztów procesu na rzecz konsumenta. W maju 2023 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie werdykt ten utrzymał i stał się on prawomocny.

Czytaj więcej

Konsumenci

Frankowicze. Sąd nie zawsze związany stanowiskiem sądu odwoławczego

Jeżeli ocena prawna sądu odwoławczego jest sprzeczna z wykładnią dyrektywy konsumenckiej 93/13, t...

Kontra banku i próba obciążenia frankowicza dużymi kosztami pozwu 

Tymczasem w listopadzie 2022 r. bank wniósł przeciwko kredytobiorcy pozew, w którym domagał się zasądzenia na jego rzecz od konsumenta 640 tys. zł oraz kosztów procesu, obejmujących opłatę od pozwu: 5 proc. od 640 tys., czyli 32 tys. zł, oraz koszty zastępstwa prawnego przez adwokata – 10,8 tys. zł.

– Skoro umowa kredytu jest nieważna, to pozwany winien zwrócić mu równowartość wypłaconego kredytu oraz koszty tego procesu – argumentował bank.

Frankowicz argumentował z kolei, że roszczenie banku o zwrot przekazanych mu pieniędzy przedawniło się po trzech latach od ich wypłacenia, czyli najpóźniej w lipcu 2011 r. Co się zaś tyczy kosztów procesu, wskazał, że opłata od jego pozwu wynosiła 1000 zł (konsumenci mają tu ulgę), a opłata od pozwu banku wynosi w tej sprawie 32 tys. zł, więc perspektywa konieczności zwrócenia przez konsumenta bankowi tak znacznych kosztów sądowych działa na konsumenta zniechęcająco, a bank nie ponosiłby ryzyka swoich działań w razie zasądzenia mu od konsumenta całej opłaty sądowej.

Trybunał uznał, że taka taktyka banków nie może obciążać frankowiczów 

TSUE przypomniał, że dyrektywa 93/13/EWG przyznaje konsumentowi prawo zwrócenia się do sądu o stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku umownego i odstąpienia od jego stosowania i prawo to musi zachować skuteczny charakter, a system podziału kosztów takiego postępowania nie może zniechęcać konsumenta do korzystania z niego. Z takim ryzykiem mamy do czynienia, gdy ze względu na znacznie wyższy poziom opłat sądowych mających zastosowanie do powództw wytaczanych przez bank (przedsiębiorcę). Ponadto w sytuacji automatycznego zastosowania zasady, zgodnie z którą strona przegrywająca jest zobowiązana do pokrycia wszystkich kosztów postępowania, konsument będzie musiał ponieść nieproporcjonalny ciężar finansowy.

Rozwiązanie to ponadto zdaje się podważać odstraszający charakter wynikający z uznania umowy za nieważną ze względu na zawarte w niej nieuczciwe warunki, ponieważ mimo stwierdzenia nieważności konsument byłby zobowiązany ponieść szczególnie wysokie koszty sądowe w ramach powództwa restytucyjnego banku (chyba że ten uzna to roszczenie). Sąd krajowy jest więc zobowiązany dokonać takiej wykładni krajowych regulacji dotyczących kosztów postępowania, aby zapewnić pełną skuteczność dyrektywy 93/13/EWG i osiągnąć realizowane przez nią cele – wskazał w konkluzji TSUE.