Nowe obowiązki dla dostawców internetowych

Popularność platform internetowych nie dziwi, gdyż gromadzą w jednym miejscu wiele różnych ofert tego samego produktu, zapewniając przy tym kompleksową obsługę i coraz lepsze ceny. W celu poszerzenia bezpieczeństwa konsumenta Komisja Europejska uwzględniła także platformy internetowe w implementowanej w Polsce, od 1 stycznia 2023 roku, dyrektywie Omnibus.

Czym jest platforma internetowa?

Internetowa platforma handlowa oznacza usługę korzystającą z oprogramowania, w tym ze strony internetowej, z części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, w ramach której umożliwia się konsumentom zawieranie umów na odległość z przedsiębiorcami, a także osobom fizycznym niebędącym przedsiębiorcami zawieranie umów na odległość z innymi osobami fizycznymi niebędącymi przedsiębiorcami.

Czytaj więcej

Konsumenci

Na co uważać przy zakupach online, by nie dać się oszukać

W razie wątpliwości trzeba przede wszystkim sprawdzić regulamin i dane kontaktowe do e-sklepu.

Definicja podana przez Komisję Europejską odpowiada tzw. marketplace’om, czyli np. Allegro, Amazon.pl, eBay.pl, OLX, ale jednocześnie warto zwrócić uwagę na jej poszerzenie. Fragment „części strony internetowej lub aplikacji”, choć krótki jest tu kluczowy, ponieważ daje możliwość o wiele szerszego rozumienia tego pojęcia.

Przepisy dyrektywy Omnibus dotyczące platform internetowych będę również dotyczyć nie tylko platform, gdzie usługa handlu internetowego jest jedyna, główna czy docelowa, ale będzie ona stanowić jedynie jakąś część oferty, jak dzieje się to np. na Facebooku. W wytycznych Komisji Europejskiej podkreślona jest ponadto neutralność technologiczna platform internetowych – mogą oferować zarówno towary fizyczne, usługi, jak i wszelkie treści i usługi cyfrowe.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca założył platformę handlową, gdzie użytkownicy mogą sprzedawać rękodzieło lub je kupować od innych użytkowników. Przedsiębiorca jest jedynie dostawcą platformy, ale sam nie oferuje produktów.

Nowe obowiązki

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość, dostawca internetowej platformy handlowej ma obowiązek przedstawić konsumentowi, w sposób jasny i zrozumiały oraz odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, szereg informacji, które wykluczą wprowadzenie w błąd i zawarcie nieuczciwej transakcji. Dostawcy platform muszą również „umożliwić zewnętrznym dostawcom przekazanie konsumentom informacji o swojej tożsamości, swoich danych kontaktowych, cenie produktu i wszelkich dodatkowych kosztach, które konsument może ponieść”3.

Dostawca platformy musi odebrać oświadczenie sprzedającego, w którym wskaże on, czy jest przedsiębiorcą, czy osobą fizyczną, a następnie takiej informacji musi udzielić kupującemu. Brak podania tych informacji może zostać uznany za nieuczciwą praktykę rynkową i skutkować odpowiedzialnością na gruncie tej ustawy.

Konsument musi zostać jasno poinformowany, jakie obowiązki wobec niego ma przedsiębiorca, a jakie dostawca platformy handlowej. W wypadku, gdy sprzedającym jest osoba fizyczna, należy poinformować konsumenta o obowiązujących przepisach.

PRZYKŁAD

Produkt sprzedaje osoba fizyczna. Do umowy sprzedaży z tym sprzedawcą nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące nabywania towarów od przedsiębiorców.

Na dostawcy platformy ciąży obowiązek umieszczenia aktualnego kontaktu do przedsiębiorcy (w tym numeru telefonu) oraz weryfikacji wystawionych opinii. Ponadto dostawca powinien stworzyć specjalną część interfejsu internetowego, gdzie w sposób przystępny wytłumaczy, co decyduje o kolejności prezentowania ofert. Taka informacja musi być łatwo dostępna ze strony, gdzie kupujący widzi ofertę.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca na stronie z produktami wydzielił z boku część strony, gdzie wskazuje: „dowiedz się, co decyduje o tym, w jakiej kolejności prezentujemy Ci oferty”. W ramce widoczna jest informacja, że w zależności od danego sposobu sortowania produkty wyświetlają się w danej kolejności.

Zgodnie z nową definicją zawartą w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym plasowanie to przyznawanie określonej widoczności produktom lub wagi nadawanej wynikom wyszukiwania przez przedsiębiorców, którzy udostępniają funkcję wyszukiwania internetowego w formie, w jakiej zostało przedstawione, zorganizowane lub przekazane niezależnie od wykorzystanych środków technologicznych. Warte podkreślenia jest zwrócenie uwagi w wytycznych Komisji Europejskiej, że nie wymaga się szczegółowego wyjaśniania mechanizmów ani podawania algorytmów. Nakaz taki mógłby doprowadzić do odmowy ze strony przedsiębiorcy ze względu na ujawnianie tajemnicy przedsiębiorstw. Ważniejszym powodem wydaje się jednak wymóg przejrzystości i zainteresowanie konsumentów, „którzy potrzebują zwięzłych i łatwo zrozumiałych informacji”4. Opis takich parametrów może pozostać ogólny i nie musi odnosić się do każdego wyszukiwania z osobna. Te same warunki muszą zostać spełnione, kiedy wyszukiwanie zostanie umożliwione przy pomocy poleceń głosowych zamiast za pośrednictwem klawiatury.

Dodatkowo, należy obowiązkowo umieszczać informację na temat tego, że na daną pozycję wpływa płatność lub płatna reklama. Mówi o tym dokładnie motyw 20 dyrektywy 2019/2161 – dostawca platformy handlowej ma obowiązek poinformować o tym fakcie konsumenta w sposób czytelny i dostępny5. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania – w odpowiedzi na internetowe wyszukiwanie konsumenta weszło do katalogu nieuczciwych praktyk rynkowych.

Platformy mogą również umożliwiać konsumentom wspólny zakup produktów po niższej cenie (tzw. „zakup grupowy”), wtedy muszą one jasno przekazać informację o cechach i cenie oferty oraz o dostawcy. Stosowny przykład podaje Komisja w wytycznych:

PRZYKŁAD

Oferta na konkretny zabieg w centrum odnowy biologicznej jest reklamowana ze zniżką 50 proc. w przypadku zakupu za pośrednictwem platformy zakupów grupowych. Taka oferta prawdopodobnie wchodzi w zakres art. 6 ust. 1 lit. b) i d) (jako wprowadzające w błąd wskazanie korzyści cenowej), jeśli oferowany zabieg trwa zaledwie 30 minut, podczas gdy pełny zabieg w zwykłej cenie trwa 60 minut, chyba że konsumenci zostaną w inny sposób wyraźnie o tym poinformowani6.

Możliwe konsekwencje dla platform

Jeszcze na początku lutego 2023 roku prezes UOKiK zwrócił się do platformy Amazon z żądaniem wyjaśnienia pewnych nieścisłości. Stawiane zarzuty związane są z wprowadzaniem w błąd konsumenta co do momentu zawarcia umowy sprzedaży, dostępności produktów, terminów dostaw i uprawnień konsumentów. Postępowanie prowadzone jest już od września 2021 roku. Pierwszy z zarzutów polega na tym, że firma Amazon za datę zawarcia umowy sprzedaży uważa moment wysłania zakupionego towaru. Takie postanowienie znajduje się w warunkach sprzedaży oraz na ostatnim etapie procesu zakupowego. Jednak informacja ta podana jest bardzo małą czcionką, na dole strony, do tego w bladoszarym kolorze czcionki, co wyraźnie utrudnia konsumentowi zapoznanie się z tą informacją. Wątpliwości prezesa UOKiK budzi również brak zgodności między podawaną liczbą dostępnych sztuk a ich faktyczną obecnością w magazynie. Ostatnim zarzutem jest stosowana przez Amazon, w niektórych wypadkach, gwarancja dostawy. Przy braku jej spełnienia konsument może ubiegać się o zwrot kosztów dostawy, ale informacja ta podana jest tylko w jednym miejscu i wymaga od kupującego dodatkowych starań, aby mógł się z nią zapoznać. Jeśli stawiane zarzuty potwierdzą się, to firmie Amazon grozi kara w wysokości do 10 proc. obrotu rocznego7. ∑

— Jakub Szkutnik – specjalista prawa spółek handlowych, prawa korporacyjnego, procesów inwestycyjnych i kontraktów. Doradca dla podmiotów z branży IT

Przypisy:

1 Porównaj – https://www.occstrategy.com/pl/about-occ/news-and-media/article/id/7070/2022/01/online-marketplaces-to-grow-by-15-per-cent-annually-and-match-direct-ecommerce-spend-by-2025

2 Porównaj z art. 3 dyrektywy 25/09/WE - https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32019L2161

3 Zobacz 4.2.1. Platformy internetowe i praktyki handlowe, Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2021.526.01.0001.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2021%3A526%3AFULL

4 Zobacz, 4.2.3. Przejrzystość wyników wyszukiwania, tamże

5 Zobacz https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32019L2161

6 4.2.1. Platformy internetowiei praktyki handlowe, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2021.526.01.0001.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2021%3A526%3AFULL#ntc370-C_2021526PL.01000101-E0370

7 Zamów w ciągu 2 godzin, a my i tak nie dostarczymy – prezes UOKiK stawia zarzuty Amazonowi