Spór z przedsiębiorcą nie zawsze oznacza długą batalię przed sądem powszechnym. Uproszczone procedury, krótkie terminy i niskie koszty – to główne zalety pozasądowych metod rozstrzygania sporów (ADR – ang. Alternative Dispute Resolution). Jak pokazują statystyki, łączna wartość spraw rozpatrywanych przez Stałe Polubowne Sądy Konsumenckie, funkcjonujące przy Inspekcji Handlowej, w ciągu pięciu ostatnich lat wyniosła ponad 15 mln zł.
Wyzwania
Obecnie w Polsce polubowne rozwiązywanie sporów jest możliwe tylko w przypadku niektórych usług i transakcji. W wielu branżach np. usług prawniczych czy medycznych, nie ma procedur pozasądowego rozwiązania sporu pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami. Barierami dla klientów jest konieczność uzyskania zgody przedsiębiorcy na rozwiązanie sporu polubownie, a także trudności w dochodzeniu praw przy transakcjach transgranicznych. Poprawić tę sytuację mają przyjęte w ubiegłym roku przepisy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej: dyrektywa w sprawie alternatywnych metod rozwiązywania sporów oraz rozporządzenie w sprawie rozwiązywania sporów przez internet. Polubowne rozwiązywanie sporów będzie łatwiejsze i jednakowe dla wszystkich konsumentów w Unii Europejskiej, będzie obejmować wszystkie branże. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest odpowiedzialny za przygotowanie założeń do projektu ustawy wprowadzającej do polskiego prawa unijne przepisy.
Cele
Funkcjonujący obecnie system alternatywnych metod rozstrzygania sporów w Polsce opisuje raport przygotowany przez UOKiK. Zawiera także propozycje przyszłych rozwiązań, które są wynikiem szerokich konsultacji społecznych trwających od końca 2013 roku. Zakłada się, że nowe regulacje zachęcą konsumentów oraz przedsiębiorców do częstszego korzystania z tej formy rozwiązywania sporów: założenia przewidują, że w ciągu pięciu lat podwoi się liczba spraw i wyniesie ok. 45 tys. rocznie. Maksymalny czas rozpatrzenia sporu powinien być krótszy niż 90 dni, a koszt sprawy – ok. 30 zł.
Jaki system w Polsce
Unijna dyrektywa ADR zakłada stworzenie systemu, który obejmie wszelkie zaistniałe na rynku unijnym spory pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Analizy, które przeprowadził Urząd wskazują, że optymalnym rozwiązaniem dla naszego kraju będzie utrzymanie i rozbudowa mieszanego systemu pozasądowego rozstrzygania sporów konsumenckich, w którym istnieją pozasądowe instytucje podejmujące interwencję (tzw. podmioty ADR) zarówno niepubliczne (utworzone przez np. organizacje przedsiębiorców z danej branży), jak i publiczne. Z jednej strony, zapewni to fachowość i profesjonalizm podmiotów ADR, z drugiej – będą mogły one współpracować i wzajemnie się uzupełniać. Dodatkowo dla wypełnienia ewentualnych luk systemowych Urząd proponuje utworzenie podmiotu ADR o charakterze uniwersalnym, który będzie kompetentny w sprawach, dla których nie zostałby utworzony wyspecjalizowany podmiot ADR. Podmioty ADR publiczne i prywatne muszą być bezstronne, sprawiedliwe, a ich działania transparentne.
Rozwiązywanie sporów online
Zgodnie z unijnymi regulacjami (tzw. rozporządzeniem ODR), uzupełnieniem systemu ADR będzie elektroniczna platforma umożliwiająca konsumentowi zgłoszenie podmiotowi rozpatrującego spory z przedsiębiorcą z innego krajów członkowskiego. Skargę będzie można złożyć drogą elektroniczną za pomocą specjalnego formularza. Będzie ona kierowana do wybranej przez obie strony jednostki rozpatrującej spór. Informacja o rozstrzygnięciu również zostanie dostarczona przez Internet. Zgodnie z rozporządzeniem ODR, w dokumentach handlowych sprzedawcy oraz na jego stronie internetowej będzie musiała się znaleźć informacja czy przedsiębiorca wyraża zgodę na polubowne rozpatrzenie ewentualnej skargi oraz jaka jednostka będzie rozstrzygać spór.
