„Mam patent na swój wynalazek!” – czy to nie brzmi świetnie? Jeżeli kiedykolwiek wpadłeś na nieoczywisty pomysł, który mógłby zmienić świat, to może być właśnie wynalazek. Zanim jednak podzielisz się swoim pomysłem, wiedz, że możesz ubiegać się o wyłączność na stosowanie tego rozwiązania przez określony czas i na określonym terytorium. Taka wyłączność – to jest właśnie patent!
Dzięki patentowi nikt inny nie może legalnie produkować, sprzedawać ani używać wynalazku bez zgody właściciela patentu, nawet przez 20 lat od daty zgłoszenia.
Ochrona patentowa odbywa się poprzez uzyskanie patentu na wynalazek zgłoszony do urzędu zajmującego się w danym kraju ochroną własności przemysłowej – w Polsce jest to Urząd Patentowy RP z siedzibą w Warszawie.
Patent obowiązuje na terenie kraju, w którym wynalazek przeszedł pozytywnie przez procedurę. Jeżeli zgłosisz swój wynalazek w Polsce, to będzie obowiązywał wyłącznie w Polsce. Jeżeli zechcesz chronić swój wynalazek poza granicami Polski, to warto zastanowić się nad rozpoczęciem procedury:
- krajowej w innym państwie,
- regionalnej na terenie Unii Europejskiej lub
- międzynarodowej, na podstawie porozumienia waszyngtońskiego PCT.
Żeby uzyskać patent, trzeba złożyć stosowny formularz, załączając do niego:
- opis wynalazku – na tyle jasno, aby ujawnić istotę rozwiązania,
- zastrzeżenia patentowe – określające zastrzegany wynalazek,
- skrót opisu – stanowiący zwięzłą i jasną informację określającą przedmiot i charakterystyczne cechy techniczne rozwiązania,
- rysunki – jeżeli są one niezbędne do zrozumienia wynalazku,
- potwierdzenie opłaty za zgłoszenie.
W Polsce organem odpowiedzialnym jest Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP). Patenty obowiązują wyłącznie na terytorium Polski.
Procedura obejmuje:
- przygotowanie dokumentacji: podanie, opis wynalazku, skrót opisu, rysunki (jeśli są niezbędne do zrozumienia wynalazku),
- złożenie dokumentacji w UPRP,
- uiszczenie odpowiednich opłat. Opłaty za zgłoszenie wynalazku w Polsce nie są wysokie i zależą od formy zgłaszania – 500 zł w formie elektronicznej i 550 zł w formie papierowej (dodatkowe opłaty za dokumentację powyżej 20 stron),
- oczekiwanie na decyzję urzędu (procedura trwa zwykle trzy–pięć lat),
- aby utrzymać ochronę wynalazku przez 20 lat, należy wnosić opłaty okresowe.
W UE organem odpowiedzialnym jest Europejski Urząd Patentowy (EPO). Jeden wniosek umożliwia uzyskanie patentu w wybranych krajach europejskich (wybór tylko spośród 38 krajów). Ważne: patent musi zostać walidowany w każdym kraju, w którym ma obowiązywać. Zgłoszenie powinno zawierać: opis wynalazku, jedno lub więcej zastrzeżeń patentowych, rysunki powołane w opisie lub zastrzeżeniach, skrót oraz podanie o udzielenie patentu europejskiego. Do zgłoszenia muszą być dołączone inne dokumenty, jak np. dokument pełnomocnictwa, jeżeli powołujemy pełnomocnika, dokumenty pierwszeństwa, wskazanie twórców, formularz wniesienia opłaty, nośnik danych zawierający listę sekwencji.
Patenty zgłaszać można bezpośrednio do EPO lub za pośrednictwem krajowego urzędu patentowego, który jest stroną konwencji o patencie europejskim (np. UPRP).
Europejskiego zgłoszenia patentowego może dokonać każda osoba fizyczna lub prawna bez względu na narodowość, miejsce zamieszkania czy siedzibę firmy. Może być ono również dokonane przez kilku współzgłaszających.
Zgłoszenie powinno być dokonane w jednym z trzech języków urzędowych EPO (angielski, niemiecki, francuski). Wybrany przez zgłaszającego język staje się językiem postępowania. Od 13 grudnia 2007 r. europejskie zgłoszenie patentowe może być dokonane w dowolnym języku, pod warunkiem że w terminie dwóch miesięcy wpłynie do EPO tłumaczenie zgłoszenia na wybrany język procedury.
* Opłata za zgłoszenie (krajowa opłata podstawowa), gdy: europejskie zgłoszenie patentowe zostało dokonane w formie elektronicznej – 135 euro; europejskie zgłoszenie patentowe zostało dokonane na nośniku papierowym – 285 euro. Jeżeli zgłoszenie zawiera więcej niż 35 stron, opłata jest powiększona o 18 euro za każdą następną stronę.
- Opłata za poszukiwanie – 1845 euro.
- Opłata za 16. i każde następne (do 50) zastrzeżenie patentowe – 275 euro.
Za patenty międzynarodowe (PCT) odpowiada Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO). Jeden wniosek umożliwia wyznaczenie terytorium ochrony spośród ponad 150 państw.
Zgłoszenia międzynarodowego w danym kraju może dokonać obywatel danego kraju lub osoba zamieszkująca w danym kraju bądź osoba prawna mająca główną siedzibę na terenie danego kraju. Jeżeli jest kilku zgłaszających, konieczne jest, aby przynajmniej jeden spośród nich był obywatelem lub miał miejsce zamieszkania na terenie danego kraju, w którym ma zostać dokonane zgłoszenie.
Zgłoszenia należy dokonać w Urzędzie Patentowym RP (jako tzw. Receiving Office) lub bezpośrednio w WIPO.
Opłata za zgłoszenie międzynarodowe wynosi 1330 franków szwajcarskich, a opłata za każdy arkusz powyżej 30 stron (wliczając strony formularza) – 15 franków szwajcarskich. Osobom fizycznym przysługuje zniżka w wysokości 90 proc. Osoby te płacą 10 proc. należnej opłaty międzynarodowej. Opłata za poszukiwanie to koszt 1845 euro, a jeżeli zgłaszający wskaże jako organ poszukiwań Wyszehradzki Instytut Patentowy, to przysługuje mu zwrot w wysokości 40 proc. (710 euro).
W każdej procedurze możesz przygotować zgłoszenie samodzielnie lub przez profesjonalnego pełnomocnika (musi to być rzecznik patentowy lub osoba świadcząca usługi transgraniczne).
Komentarz eksperta
Żaneta Zemła-Pacud, wiceprezeska Urzędu Patentowego RP
Rozwój zdolności do kreowania nowych rozwiązań, technologii i produktów wymaga skutecznej ochrony praw do wartości niematerialnych, szczególnie takich jak wynalazki stanowiące najbardziej nowatorskie osiągnięcia w dziedzinie techniki. Korzystając z systemu ochrony własności przemysłowej, twórcy opatentowanych rozwiązań zyskują bezpieczeństwo prawne niezbędne do skutecznej komercjalizacji innowacji technicznych. Ochrona patentowa przesądza o przewadze konkurencyjnej, silnej pozycji na rynku, sukcesie komercyjnym oraz renomie.
