Wojna, czyli złote żniwa donosicieli

Jej ofiarą padła znana, rosyjska antropolożka Aleksandra Archipowa. Jesienią ubiegłego roku opublikowała artykuł o nowym języku kremlowskiej propagandy przenikającym do rozmów normalnych ludzi i specjalnych wyrażeniach, jakie pojawiły się w związku z wojną. Na przykład o słowie powszechnie używanym w Rosji (przyszło z Ukrainy, gdzie nosi pogardliwy wydźwięk), czyli „czmobik”. To osoba powołana do wojska w „częściowej mobilizacji” ogłoszonej we wrześniu ubiegłego roku, symbol niezdarnej ofermy (przynajmniej na froncie).

Z powodu tego artykułu dostępnego w internecie Irina napisała donos na Archipową (oraz 21 jej kolegów naukowców, również wypowiadających się w mediach opozycyjnych Kremlowi). – Chcę stworzyć atmosferę strachu i oduczyć ludzi kontaktowania się z takimi mediami, osłabić je i doprowadzić do ich zamknięcia – tłumaczyła donosicielka antropolożce. Irina opowiedziała, że sama nigdy nie była za granicą, pracowała wcześniej w szkole wyższej (nie powiedziała w jakiej), a teraz „żyje z oszczędności”, co pewnie oznacza, że zwolniono ją z pracy.

– Mój interes jest czysto materialny. Ukraińskie władze cały czas twierdzą, że Rosja będzie musiała wypłacić im reparacje wojenne. Moskiewscy urzędnicy oczywiście wywiną się, za to z nas żyjących na prowincji będą zdzierać na te reparacje. (…) Będzie ogromne bezrobocie i jej siostra – przestępczość. Plus drożyzna. Co znaczy, że będę musiała więcej pracować i gorzej się żywić – wyjaśniła swe motywy zaskoczonej Archipowej.

Nie wydaje się jednak, by inni donosiciele kierowali się równie skomplikowanymi pobudkami. Ale o skali zjawiska i motywach kapusiów można sądzić jedynie pośrednio, z ilości spraw w sądach i zeznań przed nimi.

Ich ofiarami padają nie tylko przypadkowi pasażerowie metra, ale też osoby ze środowiska artystycznego, na które baczną uwagę zwraca Kreml. Wśród artystów bowiem jest najwięcej osób publicznie sprzeciwiających się wojnie. Ofiarami donosicieli bez przerwy padają na przykład młodzieżowe zespoły muzyczne. Ale w ramach kampanii donosów oberwały też najsłynniejsze gwiazdy, znane jeszcze z czasów ZSRR, np. Ałła Pugaczowa, Sofia Rotaru czy aktorka Lia Achedżakowa. – Pugaczowa to w ogóle jeden z głównych symbolów ZSRR, na równi powiedzmy z Jurijem Gagarinem – powiedział zdziwiony Troicki na wieść o donosie, w którym oskarżono Pugaczową o finansowanie ukraińskiej armii.

Kilkadziesiąt donosów na gwiazdy estrady napisała jedna osoba, niejaki Witalij Borodin, związany z imperialistyczną i bliską Cerkwi organizacją Carygrad. Donosiciel sam przyznał, że pisze jeden donos dziennie. – Występował w jakimś telewizyjnym programie publicystyczno-propagandowym. A ponieważ opowiadał bzdury, to go wyrzucono ze studia. To coś takiego, jakby kogoś wyrzucili z gestapo za zbytnią brutalność – opisywał Troicki.