Próby obchodzenia sankcji na Rosję coraz bardziej wyrafinowane

Chodzi o to, aby Rosja nie była w stanie sprowadzać potrzebnych dla jej machiny wojennej produktów z wykorzystaniem pośredników. To wymaga ciągłych wysiłków, bo próby obchodzenia sankcji są coraz bardziej wyrafinowane.

– Nasze sankcje działają – ale są tak silne, jak ich wdrożenie. Nie możemy pozwolić na luki, które uniemożliwiają osiągnięcie przez nasze środki ich pełnej skuteczności, nie możemy pozwolić, aby osoby objęte sankcjami uniknęły ich skutków, ani nie możemy pozwolić, aby handlarze wykorzystywali czas wojny dla własnych egoistycznych korzyści – powiedziała w czwartek Mairead McGuiness, unijna komisarz odpowiedzialna za rynki finansowe, w tym też za wdrażanie sankcji.

UE stworzyła właśnie stanowisko specjalnego wysłannika ds. sankcji, na które został powołany Irlandczyk David O’Sullivan, były unijny urzędnik z doświadczeniem na najwyższych stanowiskach. Jego pierwszą inicjatywą było zwołanie w czwartek Forum Koordynatorów Sankcji.

Przedstawiciele UE, Wielkiej Brytanii, USA, Japonii, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Norwegii, Szwajcarii oraz Ukrainy zastanawiali się, jak karać kraje pomagające Rosji w obchodzeniu sankcji. Zainteresowanie budzą w szczególności statystyki handlowe dotyczące krajów sąsiadujących z Rosją. Takie państwa, jak Kirgistan, Kazachstan, Armenia, a nawet Gruzja, po wybuchu wojny zanotowały dwu- a nawet trzykrotny wzrost importu z UE, a w tym samym czasie porównywalny wzrost eksportu do Rosji.

Jak mówiła w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” tydzień temu Beata Javorcik, główna ekonomista Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR), częściowo można to wyjaśnić faktem, że zachodnie firmy nie chcą handlować z Rosją nawet produktami nieobjętymi sankcjami, z obawy przed pogorszeniem wizerunku. Ale częściowo jest to też efekt obchodzenia sankcji z wykorzystaniem importerów ulokowanych blisko Rosji.

Czytaj więcej

Handel

Niemiecki rząd bierze się za tych, co omijają antyrosyjskie sankcje

UE usiłuje osłabić przemysł wojenny Kremla pakietami sankcji. Jednak wciąż wiele zakazanych produktów trafia do Rosji okrężnymi drogami. Niemiecki minister gospodarki Robert Habeck planuje teraz ostrzejsze kontrole i środki zaradcze.

Hossa w Biszkeku

Radio Wolna Europa w materiale korespondenta z Biszkeku, stolicy Kirgistanu, donosi, jaka hossa zapanowała teraz w tym kraju w biznesie reeksportu. Pomaga temu fakt, że firmy i urzędnicy z celową nonszalancją traktują wymogi formalne dotyczące opisywania krajów pochodzenia czy przeznaczenia.

Widać głównie artykuły przeznaczenia konsumenckiego, jak tekstylia czy żywność. Dochodzi nawet do takich paradoksów, że kurczaki jadą do Rosji z Ukrainy, z przystankiem pośrednim w Kirgistanie. Wcześniej głośny był skandal, jak firmy z Kirgistanu i Kazachstanu reeksportowały do UE znajdujące się na liście sankcji drewno z Białorusi.

Obchodzenie sankcji odbywa się zwykle za zgodą zachodnich dostawców. Na razie nie wyszły jeszcze na jaw żadne duże afery w kontekście wojny z ostatniego roku związane z firmami z UE, ale działanie mechanizmu można prześledzić na wcześniejszym obchodzeniu izolacji gospodarczej Krymu. Często odbywało się to za pośrednictwem spółek zarejestrowanych w Rosji, co skłania do hipotezy, że teraz rolę bezpiecznego terytorium pośredniego mogły przejąć zaprzyjaźnione z nią kraje sąsiednie.

Przykłady obejmują zapewnione przez spółki holenderskie dostawy elementów do budowy mostu nad Cieśniną Kerczeńską, łączącego Krym z Rosją, czy dostawa do elektrowni na Krymie turbin gazowych wyprodukowanych przez niemieckiego Siemensa.

UE nie karze za obchodzenie sankcji – odpowiednia dyrektywa w tej sprawie dopiero jest dyskutowana. Nie ma też skutecznej kontroli nad ich przestrzeganiem, bo to należy do kompetencji państw członkowskich. A te odmawiają na razie zarówno propozycji wprowadzenia unijnej kontroli nad sankcjami (pomysł Holandii), jak i obowiązku dzielenia się informacjami o zamrożonych w wyniku sankcji rosyjskich aktywach (pomysł Komisji Europejskiej).