ESG jest w Polsce na początku drogi

Materiał powstał we współpracy z bankiem BNP Paribas, EY, PKN Orlen

– Większe spółki są zobowiązane do raportowania pozafinansowego już od lat 2017/2018 r. Pierwotnie firmy raportowały kwestie corporate responsibility, CSR, a teraz znaczenia nabiera raportowanie pozafinansowe – ESG (z jęz. ang. – environmental, societal and governance). Złożyło się na to kilka czynników - mówi Rafał Hummel, partner EY Polska, lider Grupy ds. Raportowania ESG. Świadomość zmian klimatycznych w ostatnim czasie wzrosła nie tylko wśród inwestorów i na rynkach finansowych, ale w całym społeczeństwie – wskazuje ekspert. Sytuację zmieniła też pandemia koronawirusa.

– Wielu skłoniła do refleksji. Do tego doszła cała seria deklaracji na poziomie państw i organizacji, a także mocny głos Komisji Europejskiej w sprawie Green Deal. Trend jest więc jednoznaczny. Mamy nowy Zielony Ład. To wpisuje się w oczekiwania inwestorów, rośnie też świadomość konsumentów. Coraz częściej są oni skłonni płacić więcej za produkt wytworzony w zrównoważony sposób – tłumaczy Hummel. W jego ocenie trend dotyczący ESG jest nieodwracalny.

Niektórzy odpadli z gry

– Jako świat, celowo używam tego słowa, jesteśmy dużo bardziej świadomi. Świadomość społeczna dotycząca zrównoważonego rozwoju wzrasta. Skrót ESG stał się bardzo popularny w nomenklaturze biznesowej i finansowej. Czym jest ESG? To czynniki zrównoważonego rozwoju. Skupienie na nich wynika właśnie z większej świadomości. A ta jest większa u konsumentów, dostawców, decydentów, we wszystkich ogniwach łańcucha wartości. Świadomość ta przekłada się też na relacje biznesowe i oczekiwania rynku finansowego, w tym ze strony banków wobec klientów – mówi Maria Krawczyńska, dyrektorka ds. CSR i zrównoważonego rozwoju w Banku BNP Paribas. I jak przypomina, grupa BNP Paribas już w 2011 r. jako jeden z priorytetów wskazała przeciwdziałanie zmianom klimatu.

– Teraz dużo się o ESG mówi, ale jeszcze lepiej, żebyśmy dużo robili. My jako bank od wielu lat podejmujemy działania dotyczące naszych klientów. Dzisiejszy napływ regulacji w zakresie ESG jest istotny, ale dla nas nie jest szokiem, bo wiele procesów analizowania klientów pod kątem ESG miało już miejsce w naszej praktyce biznesowej. A część klientów wręcz zdyskwalifikowaliśmy z relacji z nami – przypomina Krawczyńska. Grupa BNP Paribas wprowadziła globalnie szereg tzw. wrażliwych sektorów pod kątem sustainability i zaprzestała z nimi współpracy, nie udzielając kolejnego finansowania. – To m.in. sektor tytoniowy i energetyki węglowej, w przypadku którego proces wyjścia był długotrwały, ale my już od 2015 r. nie udzielamy w Polsce finansowania dużym podmiotom energetyki węglowej. Ponadto, oferujemy tzw. zielone produkty i ci, którzy z nich korzystają, są faworyzowani. Głównie chodzi o efektywność energetyczną, termomodernizację. Te produkty są korzystniejsze niż masowe – wskazuje przedstawicielka Banku BNP Paribas.

– Jako Grupa Orlen chcemy zmieniać nasz biznes, dlatego założenia zrównoważonego rozwoju są elementem naszej strategii biznesowej. W branży oil & gas skupiają się wszystkie trendy, o których mówimy. Inwestorzy oczekują od nas tego, abyśmy wchodzili w zielone inwestycje. I tego samego oczekują od nas regulatorzy. Fit for 55 i Green Deal to regulacje, które skłaniają nas do zmiany sposobów generowania energii. Grupa Orlen nie ma odwrotu, chcąc dalej funkcjonować na rynku energii – stwierdził Karol Wolff, dyrektor Biura Strategii i Projektów Strategicznych, PKN Orlen.

Przypomniał, że koncern działa na dwóch dużych segmentach rynku energetycznego. To wytwarzanie energii elektrycznej oraz transport.

– Wytwarzanie energii nie jest łatwe, ale dekarbonizacja, zmiana zdaje się o tyle łatwiejsza, że jesteśmy w stanie zamienić jedno źródło energii drugim, np. elektrownię węglową farmami morskimi. Trudniej jest zdekarbonizować transport. Tu najwięcej zależy od preferencji klientów. I nie jest tak, że wszystkich w tym samym czasie jesteśmy w stanie zachęcić do zakupu e-auta czy auta na wodór. O tym decydują indywidualnie klienci i pewnie transport będzie się dekarbonizował dopiero, gdy otoczenie dla rozwoju elektromobilności będzie mocno sprzyjające – tłumaczył Wolff, przypominając, że PKN Orlen działa w realnej gospodarce.

– Widzimy, że oczekiwania banków, instytucji finansowych są szybsze, wręcz za szybkie w stosunku do tego, co my jesteśmy w stanie osiągnąć, bo łatwiej jest przestawić strumień pieniędzy z jednej linii biznesowej na drugą, ale trudno jest w realnej gospodarce zmienić system, który zmienia się tak szybko, na ile pozwala najwolniejsze w nim ogniwo. Instytucje finansowe są w stanie zdecydowanie szybciej się dostosować. My też podejmujemy działania, ale mamy swe ograniczenia, które musimy pokonać – analizował przedstawiciel PKN Orlen.

Standard i audyty

Na problemy związane z raportowaniem pozafinansowym zwróciła uwagę prof. dr hab. Maria Aluchna, kierownik Katedry Teorii Zarządzania w Szkole Głównej Handlowej.

– Raportowaniu ESG na pewno sprzyjają wysiłki regulatorów. To, co było elementem odróżniania się, staje się udziałem większej liczby przedsiębiorstw. Póki co raporty ESG nie są jednak audytowane. Nie oznacza to, że przedsiębiorcy oszukują, ale jest tendencja do wybiórczej prezentacji danych oraz przemilczania niewygodnych faktów. Firmy nie stosują standardów raportowania, co utrudnia porównanie w ramach jednego sektora – analizowała prof. Aluchna. – Firmy wybierają „wisienki". Raportują o tym, gdzie mają postęp, a tam, gdzie jest gorzej, albo nie raportują, albo zmieniają wskaźnik lub też cel odsuwają w czasie – dodała.

Wskazała też, że bardzo ważnym komponentem ESG jest „S", czyli prawa pracownicze.

– W Polsce nie jest z tym źle, ale jeśli spojrzymy na kraje ze znacznie niższą ochroną pracownika i na cały łańcuch wartości, to może się okazać, że wcale nie wygląda to dobrze. ESG jest w Polsce na początku drogi i mamy wiele do zrobienia – stwierdziła Maria Aluchna.

Zdaniem przedstawiciela PKN Orlen nie da się ukryć informacji. – Do nas dzwonią inwestorzy indywidualni i dopytują o poszczególne wskaźniki. Te pytania są coraz bardziej precyzyjne, odnoszące się np. do tego, co ogłosiliśmy wcześniej. Tak działają przede wszystkim fundusze z USA i Wielkiej Brytanii – mówił Karol Wolff.

– ESG jest bardzo ważne dla inwestorów instytucjonalnych. Wpływa na to kilka czynników. Na pewno to wynik regulacji UE takich jak Green Deal. Mocny sygnał płynie z londyńskiej giełdy, gdyż obecne na niej podmioty będą musiały pokazać swe strategie dojścia do neutralności klimatycznej począwszy od 2023 r. Władze londyńskiej giełdy naciskają więc na spółki, doradców i audytorów, by jak najszybciej wdrożyli raportowanie pozafinansowe. To samo dzieje się w USA i Australii –zauważył Rafał Hummel. Równolegle, EY widzi dwa wyzwania przed ESG.

- Inwestorzy podnoszą, że na świecie istnieje kilkadziesiąt standardów raportowania ESG. Dane są nieporównywalne, a bez jednolitego standardu spółka może łatwo wybrać element, który chce zaraportować. Jeśli od 2023 r. wejdzie w życie nowa unijna dyrektywa dotycząca raportowania – CSRD, to obejmie ona duże spółki i w Polsce już 3-4 tys. firm będzie raportować według jednego standardu wypracowanego przez European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) – wyjaśniał przedstawiciel EY. - Druga rzecz to obowiązek zewnętrznej atestacji, weryfikacji danych na różnym poziomie precyzji przez biegłych rewidentów – dodał Rafał Hummel.

– W Polsce raportują spółki większe. Dużym problemem jest format raportów. Spółki, które mają gorsze wyniki, np. przemysł ciężki, raportują chętniej, bo wiedzą, że prędzej czy później padną pytania. To sposób zabezpieczenia przed działaniami NGO – analizowała prof. Aluchna.

– Orlen stosuje się do wytycznych Giełdy Papierów Wartościowych, która wraz z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju opublikowały „Wytyczne do raportowania ESG. Przewodnik dla spółek notowanych na GPW". Stosujemy te wytyczne z własną metodyką – wskazał Wolff.

Zmiany na horyzoncie

– Pracuję w grupie roboczej EFRAG i są to praktycy z różnych branż i sektorów ze wszystkich krajów UE. Mam nadzieję, że ich zaangażowanie pozwoli na wypracowanie standardów odpowiadających na potrzeby rynku – mówiła Krawczyńska. Przypomniała, że teraz danych ESG jest mało, a raporty są w większości przygotowane według tzw. standardu własnego, który dopuszcza dyrektywa NFRD.

– Czekamy więc na dyrektywę CSRD oraz bazy danych ESG. To przyszłość. A pamiętajmy, że od 2026 r. obowiązek raportowania pozafinansowego obejmie też spółki giełdowe mikro – przypomniała dyrektorka z Banku BNP Paribas

Materiał powstał we współpracy z bankiem BNP Paribas, EY, PKN Orlen