Niesolidny jak czterdziestolatek. Polacy w pętli zadłużenia

Polacy nie mogą uwolnić się ze spirali zadłużenia. Według najnowszego raportu BIG InfoMonitor, do którego dotarła „Rzeczpospolita”, przeciętny niesolidny dłużnik ma coraz większe zaległości kredytowe i pozakredytowe, sięgające już łącznie 34,5 tys. zł. Problemy z obiema kategoriami zadłużenia ma ponad 405 tysięcy osób. Według analityków, świadczy to o „głęboko zakorzenionym i skumulowanym kryzysie finansowym”. I choć w ciągu ostatnich 12 miesięcy łączna wartość zaległych zobowiązań polskich konsumentów zmniejszyła się o ponad 1,9 mld zł, to na koniec września 2025 r. wynosiła 84,6 mld zł. W bazach BIG InfoMonitor oraz BIK widniało w sumie 2,45 mln konsumentów, którzy z jakichś powodów nie poradzili sobie ze spłatą swoich zobowiązań.

Czytaj więcej

Finanse

Portret finansowy młodych. Nie jest różowo

Dla blisko 118 tys. młodych osób pierwsze poważne decyzje finansowe zakończyły się problemami, kt...

Kłopoty z terminowym regulowaniem płatności na czas ma co 12. pełnoletnia osoba, zarazem rośnie średni zaległy dług przypadający na jednego konsumenta. Największe zaległości tworzą długoterminowe kredyty bankowe, będące zarazem jednym z największych i najważniejszych źródeł finansowania. Obecnie wywindowały średnią zaległość w tej grupie długów do poziomu niemal 40 tys. zł, co w dużym stopniu jest efektem rosnącej popularności i wartości kredytów konsumenckich. Ale największe problemy ze spłatą powstają z kredytów mieszkaniowych, stanowiących największe obciążenia dla stabilności domowego budżetu, w których średnia wielkość niespłaconego zadłużenia sięga kwoty 262,6 tys. zł. W ciągu pięciu lat wzrosło ono o prawie 60 tys. zł.

Karty kredytowe – pierwszy krok do spirali zadłużenia

W przypadku kredytów konsumpcyjnych średnia zaległość wynosi 27,4 tys. zł (24,9 tys. zł w 2020 r.). Do ratalnych zakupów zachęcają liczne promocje oferujące wydłużanie okresu spłaty lub brak oprocentowania, więc chętnych na zaciąganie tego rodzaju kredytów szybko przybywa. Tymczasem wysokość powstałego zadłużenia jest m.in. rezultatem zaciągania nowego zobowiązania w celu spłacenia wcześniejszego, z którego uregulowaniem już są kłopoty, co tylko przyspiesza wpadanie w spiralę zadłużenia.

Natomiast pierwszy pojawiający się problem ze spłatą dotyczy zazwyczaj kart kredytowych lub przyznanych limitów w rachunku osobistym. Tu średnia zaległość to 5,6 tys. zł, mogąca – przynajmniej na początku – wskazywać na ograniczone rezerwy finansowe i mniejszą elastyczność budżetową.

Długi pozakredytowe są statystycznie niższe niż kredytowe, a ich średnia wielkość to 24,3 tys. zł. Jednak mają one bardziej masowy ciężar. W tej kategorii rekordzistą są niepłacone alimenty, w których średnia zaległość przekracza 58,6 tys. zł (wzrost z 41,2 tys. zł w 2020 r.). O ich społecznym charakterze ma świadczyć wieloletnie unikanie odpowiedzialności i zrzucenie ciężaru ponoszenia jej kosztów na dzieci oraz ich opiekunów.

Czytaj więcej

Finanse osobiste

Małe długi mieszkańców małych miejscowości. To rzetelność czy wykluczenie?

Na polskiej mapie dłużników są miejsca wyjątkowe – to miejscowości do 5 tys. mieszkańców. Żyje w...

– Poza długami alimentacyjnymi uwagę zwracają także inne zobowiązania pozakredytowe, w których widoczny jest zaawansowany proces odzyskiwania należności. Mówimy tu o kwotach związanych z tytułem wykonawczym, czyli wynikających z prawomocnego wyroku sądowego ze średnią wielkością na poziomie 14,6 tys. zł oraz wierzytelnością windykowaną wartą średnio 12,5 tys. zł – mówi Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor.

Najbardziej zadłużeni: czterdziestolatkowie i osoby po pięćdziesiątce

Na drugim biegunie znajdują się najniższe średnie zaległości, które choć pozornie niewielkie, mogą świadczyć o problemach związanych z zarządzaniem domowym budżetem. To na przykład nieopłacone rachunki telekomunikacyjne (średnia zaległość to 3,8 tys. zł) czy niespłacone opłaty za jazdę bez biletu (308 zł), które po zignorowaniu prowadzą do wpisów do rejestru dłużników. W rezultacie blokują dostęp do kredytów bankowych. To z kolei może zmuszać dłużników do zaciągania znacznie droższych pożyczek pozabankowych.

Dla firm świadczących różne usługi konsumentom lub sprzedającym produkty z finansowaniem najbardziej ryzykowną grupą klientów okazują się osoby w wieku od 35 do 44 lat, w której jest najwyższa liczba niesolidnych dłużników – 622 tys., do których należy 20 mld zł zaległości. Kolejna jest grupa osób w wieku 45-54 lat, w której lista dłużników przekracza 560 tys., za to łączna wartość zaległego zadłużenia sięga 27,3 mld zł. W obu przypadkach gorzej spłacane są zobowiązania pozakredytowe.