– Samorządy robią wszystko, by poradzić sobie z rachunkami po podwyżkach – mówi „Rz” Remigiusz Górniak, wiceprezes Związku Samorządów Polskich. Poza ograniczeniem oświetlenia w miastach, zmniejszeniem patroli straży miejskich może przyjść pora na jeszcze większe oszczędności. – Na razie sięgamy po te, które nie zaszkodzą bezpieczeństwu – mówi.
Są jednak samorządy, które już dziś myślą o ograniczeniu patroli straży miejskich.
Do rzecznika praw obywatelskich wpłynęła już pierwsza skarga dotycząca „zaciemnienia” ulic w pewnej gminie w godzinach 18–20. Jak wskazuje zastępca RPO dr Valeri Vachev, w tej sprawie występują dwa elementy.
– Pierwszy to przepisy prawa budowlanego, które regulują zasady oświetlania dróg. W szczególności par. 86 rozporządzenia w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych, który zakłada, że „urządzenia do oświetlenia projektuje się w każdym miejscu, które ze względu bezpieczeństwa ruchu lub bezpieczeństwa publicznego wymaga oświetlenia”. Cel tych regulacji jest jasny – zapewnienie bezpieczeństwa na drogach publicznych – mówi rzecznik.
Drugi element, na który RPO powołuje się w piśmie, to prawo energetyczne. Przewiduje, że finansowanie oświetlenia dróg publicznych przez gminy jest obligatoryjnym zadaniem własnym (art. 3 pkt 22 oraz art. 18 ust. 1 pkt 3 prawa energetycznego), z którego gminy zrezygnować nie mogą.
Czytaj więcej
Do końca listopada małe i średnie przedsiębiorstwa oraz inne uprawnione podmioty powinny złożyć oświadczenie do swojego dostawcy energii, aby skorzystać z maksymalnej ceny prądu w ramach rządowej Tarczy Solidarnościowej.
– Gminy mają – jak przy wykonywaniu każdego zadania – względną swobodę w wyborze sposobu, jednak sytuacja, w której decydują o wyłączeniu oświetlenia, żeby go faktycznie nie wykonywać, budzi wątpliwości, jeżeli decydują o tym wyłącznie względy finansowe, a nie uwzględnia się kwestii bezpieczeństwa – tłumaczy rzecznik Valeri Vachev. – Rodzi też ryzyko odpowiedzialności za szkody, jakie może wywołać brak oświetlenia ulicznego – dodaje.
Także Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich RP przyznaje, że w razie wypadku na takiej nieoświetlonej drodze poszkodowany lub jego ubezpieczyciel może wystąpić z roszczeniem regresowym do gminy, która nie wypełniła swojego obowiązku oświetlania drogi. Grozi więc jej odpowiedzialność odszkodowawcza, o której zadecydują sądy. Jak podkreśla Leszek Świętalski, jeśli nie będzie podstawy prawnej do takiego działania samorządów, to mogą mieć problemy.
– Gminy stoją więc w rozkroku między oszczędnościami a komfortem mieszkańców – tłumaczy działacz. I przypomina, że samorządy mają obowiązek zaoszczędzić 10 proc. energii elektrycznej pomiędzy 1 grudnia tego roku a 31 grudnia przyszłego roku.
– Tak mówi pismo minister klimatu Anny Moskwy, w którym jednak oświetlenie uliczne nie jest wprost wymienione. Jednak gminom, które tego limitu nie spełnią, grozi kara do 20 tys. zł – wskazuje nasz rozmówca.
Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu Związku Miast Polskich ds. legislacji, zapewnia, że samorządy starają się najpierw szukać oszczędności gdzie indziej – na oświetleniu fontann czy budynków, iluminacjach świątecznych, a nie lampach ulicznych. Ale nie wszędzie tak się da.
