SWIFT oznacza dosłownie Stowarzyszenie na Rzecz Światowej Międzybankowej Telekomunikacji Finansowej (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Założono je w 1973 roku, by umożliwić wzajemną komunikację pomiędzy instytucjami finansowymi. Korzystają z niej banki, domy maklerskie, giełdy i pozostałe podmioty zajmujące się obracaniem pieniędzy. System komputerowy opiera się na sieci SWIFTNet, do której podłączonych jest 208 krajów świata i ponad 10 tys. banków. Według statystyk dziennie realizowanych jest ok. 14 mln operacji, w większości (65 proc.) między krajami europejskimi.
Nowy standard w świecie finansów
Analitycy porównują SWIFT do krwioobiegu świata finansów. Choć nie odpowiada za samo przekazywanie środków pieniężnych, to zapewnia odpowiednie przekazywanie informacji towarzyszących transakcjom. Bez niego nie można efektywnie prowadzić operacji finansowych. Dlatego właśnie pozbawienie kraju dostępu do tej sieci może stać się poważną bronią i instrumentem nacisku w razie potrzeby.
Wielka Brytania na początku września proponowała na europejskim forum odcięcie Rosji od sieci SWIFT, nazywając taki rodzaj sankcji finansową bombą nuklearną. Gdy eksporterzy i importerzy z tego kraju nie mogliby dokonywać płatności w dotychczasowy, szybki sposób, trzeba by sięgać po prostsze formy rozliczeń jak barter czy przejście na rozliczenia oparte na złocie i szukać zagranicznych pośredników. Jednak należąc do systemu SWIFT nie można działać na szkodę pozostałych użytkowników, dlatego byłoby mało prawdopodobne, by ktokolwiek chciałby ryzykować wydalenie z sieci pomagając odciętej od niej Rosji.
Na razie do niczego nie doszło i odcięcie od SWIFTNet pozostaje jedynie groźbą na horyzoncie dotychczasowych sankcji. Rosja na pewno w odwecie utrudniłaby dostawy surowców energetycznych do pozostałych krajów. Dotychczasowe sankcje niespecjalnie odbijają się na gospodarce Moskwy, z drugiej strony w UE panuje niezgodność na poparcie takiego ostatecznego kroku przez wszystkie państwa. Ostatnie sankcje pozbawiające dostępu do SWIFTNetu wprowadzono w 2012 roku wobec głównych irańskich banków, by uniemożliwić dalsze finansowanie teherańskiego programu atomowego.
Broń jednak nieskuteczna?
Odcięcie do SWIFT jako element ekonomicznego nacisku wypróbowano już w 2012 r., gdy próbowano uniemożliwić Iranowi finansowanie rozwoju programu budowy broni nuklearnej. Skutki sankcji były bardzo dotkliwe dla irańskiej gospodarki, paraliżując wymianę handlową i relacje, które lokalne banki utrzymywały ze swoimi klientami. Zawsze jednak można stworzyć własny system rozliczeń finansowych, który zadziałałby jako rozwiązanie alternatywne. Wiceminister rosyjskich finansów Aleksiej Mojsiejew już pod koniec sierpnia wspominał o przygotowywaniu pierwszych zmian prawnych mających na celu uniezależnienie kraju od światowej sieci.
