Złote Lwy festiwalu w Gdyni dla „Ministrantów” Piotra Domalewskiego

O „Ministrantach” dużo mówiło się w kuluarach festiwalowych. Ten film porusza. I choć lekko przełamany, wywołuje sporo rozmaitych refleksji. Jury pod przewodnictwem Magnusa von Horna przyznało mu Złote Lwy jednogłośnie.

„Ministranci”: Chłopaki jak Robin Hood

Małe miasteczko. Czterech kumpli z różnym społecznym zapleczem, tytułowych ministrantów, przez przypadek odkrywa, że ksiądz, który przed chwilą w kazaniu nawoływał: „Musimy być bez skazy, żeby nie zalało nas zło”, w zakrystii za pozwoleniem proboszcza, jako daninę dla kurii zabiera pieniądze wrzucane przez wiernych na tacę na pomoc potrzebującym. Chłopaki postanawiają więc zamienić się we współczesnych Robin Hoodów. Sami te pieniądze podkradają, by dawać je ludziom, którym nie starcza na jedzenie, na leki. „Ministranci” zaczynający się realistycznie, zamieniają się niemal w przypowieść. To prawda, nie wszyscy tę konwencję kupią, ale film ma dużą siłę.

Domalewski delikatnie, a jednocześnie dobitnie obnaża hipokryzję Kościoła. „Kler” Wojciecha Smarzowskiego uderzał mocno w rozpustę i zakłamanie kapłanów. Powiedzenie hierarchy Kościoła „Złote a skromne” weszło do potocznej mowy. Domalewski pokazuje uszczerbki w moralności i brak empatii szeregowych księży. Ale też bunt chłopaków, którzy zaczynają bronić własnego pojęcia o uczciwości, przyjaźni, solidarności. „Ministranci” to trochę kino moralnego niepokoju roku 2025. Naiwne, ale przecież opowiadane z punktu widzenia dziecka z prowincji, dla którego Kościół i służenie do mszy to jedyny sposób, by poczuć własną wartość.  

Poza Złotymi Lwami (już drugimi Piotra Domalewskiego po „Cichej nocy” z 2017 r.) „Ministranci” zdobyli też nagrody za scenariusz napisany przez samego reżysera, za montaż Agnieszki Glińskiej. A wreszcie bardzo cenioną przez filmowców Nagrodę Publiczności.

– Film powstawał w kafkowskich warunkach pełnych problemów instytucjonalnych. I chciałbym przewrotnie podziękować dwóm poprzednim dyrektorom PISF-u, z dwóch różnych opcji politycznych, którzy ten film wsparli. (…) Ale mam nadzieję, że ta nagroda jest dowodem, że „Ministranci” nie są szkodą w pożytku publicznym, tylko sztuką filmową, którą PISF ma obowiązek wspierać – powiedział na scenie Teatru Muzycznego producent Leszek Bodzak.

Przypomnijmy, że przyznanie dotacji dla „Ministrantów” w nieregulaminowym terminie, w grudniu 2023 r. było jednym z zarzutów w stosunku do dyrektora PISF-u Radosława Śmigulskiego, a  przekazanie pieniędzy rozpoczętej już produkcji objętej dochodzeniem prokuratorskim, stało się głównym pretekstem do zwolnienia ze stanowiska kolejnej przewodniczącej PISF– Karoliny Rozwód. Teraz „Ministranci” zostali w Gdyni uznani za najlepszy film roku. 

„Franz Kafka”: przerażenie światem

Srebrne Lwy odebrała Agnieszka Holland, wcześniej już laureatka czterech Złotych Lwów i Lwów Platynowych za całokształt twórczości. Teraz pokazała „Franza Kafkę” – nowoczesny film–eksperyment wpisujący życie i obsesje Kafki w dzisiejszy, coraz trudniejszy świat. 

– Mam wrażenie, że wszyscy jesteśmy na Titanicu – stwierdziła reżyserka, odbierając nagrodę. – Jeden z bohaterów mojego „Obywatela Jonesa” George Orwell na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku powiedział: „Światem zaczęły rządzić potwory”. Boję się, że dziś rzeczywiście coś takiego się dzieje (…) Już wiemy, że nie radzimy sobie z przemocą i gwałtem, jakie się wszędzie rozlewają. (…) Że to, co pisał o XX wieku Franz Kafka – zdehumanizowanie, wyobcowanie, pogarda dla innego, obcego, wyalienowanie prawa, które jest arbitralne i chce zmiażdżyć jednostkę – aktualizuje się w wieku XXI. Rodzi się pytanie, czy wyobraźnia i odwaga artystów nie są jedynym ratunkiem dla takiego świata? Czy nie powinniśmy radykalizować się w próbach złapania tego, co dziś najważniejsze? Nie tylko w tematach, jakie podejmujemy, ale również w sposobie opowiadania, który może trafić do innych pokoleń, ukształtowanych nie przez nasze analogowe myślenie, lecz przez fizykę kwantową, media społecznościowe, Internet, sztuczną inteligencję? A przecież wszyscy oni są przerażonymi ludźmi, którzy pragną bezpieczeństwa i spełnienia. Więc mam taki apel: róbmy naprawdę mocne filmy.