Praktyczny poradnik początkującego filmowca

[srodtytul]I. Do filmowania pierwszy krok[/srodtytul]

Jeszcze na studiach postaraj się poznać ludzi z innych kierunków. Jeśli jesteś na wydziale reżyserii, dowiedz się, nad czym pracują osoby ze scenariopisarstwa (oczywiście, jeśli taki kierunek jest w twojej szkole filmowej) – być może znajdziesz tam materiał na swój debiut.

– Tak jest na przykład w Skandynawii. Już na studiach tworzą się pary scenarzysta – reżyser, szkoła do nich dołącza producenta i pracują trójkami. Uczą się razem pracować na sukces – Joanna Kos-Krauze, scenarzystka, reżyserka.

[srodtytul]II. Inwestuj w siebie[/srodtytul]

Przeczytaj ustawę o prawie autorskim (znajdziesz ją na [link=http://www.audiowizualni.pl]www.audiowizualni.pl[/link] > akty i ekspertyzy prawne), ustawę o kinematografii i rozporządzenie ministra kultury dotyczące przyznawania dofinansowania przez Polski Instytut Sztuki Filmowej (do pobrania na [link=http://www.pisf.pl]www.pisf.pl[/link] > akty prawne). Wiedziałeś, że wniosek o nie składasz nie ty sam, ale twój producent? Punkt dla ciebie. Nie wiedziałeś? Punkt dla nas

– słusznie zachęcaliśmy cię do lektury. Po co ci ona? Wiedząc dokładnie, jak działa polski system filmowy, łatwiej znajdziesz w nim miejsce dla siebie. Chcesz działać poza systemem? I tak możesz z niego korzystać. Patrz punkt niżej.

Zapisuj się na wszelkie możliwe kursy i szkolenia (gdzie ich szukać – patrz ramka). Nie tylko podniesiesz swoje kompetencje, masz również szansę poznać potencjalnych współpracowników lub inwestorów. Skąd brać na to fundusze? Na przykład z Fundacji Polskie Centrum Audiowizualne ([link=http://www.fpca.org.pl]www.fpca.org.pl[/link]), która w ramach programu „Profesjonalizacja indywidualna” pokryje do 70 proc. kosztów wyjazdu.

Bądź na bieżąco z produkcją filmową. Informacje o tym, co się kręci, znajdziesz na przykład na popularnych portalach filmowych [link=http://www.stopklatka.pl]www.stopklatka.pl[/link], [link=http://www.filmweb.pl]www.filmweb.pl[/link] oraz na podstronie Stowarzyszenia Filmowców Polskich, czyli [link=http://www.bazafilmowa.pl]www.bazafilmowa.pl[/link]. Czytaj pisma branżowe, szczególnie polecamy „Magazyn Stowarzyszenia Filmowców Polskich”, który ściągniesz w formacie pdf z [link=http://www.sfp.org.pl]www.sfp.org.pl[/link].

Jak możesz na tym skorzystać? Jeśli chcesz debiutować jako reżyser, ale nie masz scenariusza, być może właśnie śledząc rynek, dowiesz się o fantastycznym projekcie, który ma wakat na stanowisku reżysera.

? Zainwestuj w zagraniczne fachowe publikacje, jak: „Written by” wydawane przez WGA (Amerykańska Gildia Scenarzystów), „Script” z USA, „Final Draft”, „American Cinematographer”, „Hollywod Reporter”, „Variety”.

– Dowiesz się, co w tej chwili robi się na Zachodzie, to jest twoje naturalne środowisko, tylko w szerszej skali. Sam na przykład dowiedziałem się, że Peter Weir przygotowuje się do sfilmowania polskiej książki [mowa o „The Way Back”, adaptacji „Długiego marszu”, który powstał na podstawie wspomnień polskiego żołnierza Sławomira Rawicza – przyp. red.]. Dotarłem do producentów tego filmu i zapytałem ich, czy nie przydałby im się ktoś z moim doświadczeniem, nakręciłem przecież kilka filmów w Rosji.

W tym samym czasie zacząłem szykować dla TVP cykl dokumentów historycznych, wśród tematów był Sławomir Rawicz. Gdy redaktorzy nie byli przekonani do projektu, powiedziałem im, że w tym roku Peter Weir robi film na podstawie wspomnień Rawicza, bo wiem to od jego producenta, i że zagra tam Colin Farrell. A my możemy wyemitować nasz film przed nimi, przy okazji skorzystamy z rozgłosu wokół filmu Weira. Zrobiło to na nich wrażenie, zaczęli inaczej na mnie patrzeć – Wojciech Kasperski, reżyser i producent.

[srodtytul]III. Praktyka[/srodtytul]

? Jednak nawet najlepsze pisma i warsztaty nie dadzą ci tego, co praca na planie. Postaraj się zostać asystentem reżysera, którego cenisz. Nawiąż z nim kontakt jeszcze w szkole lub po prostu zadzwoń do producenta jego najnowszego filmu.

– Nauka zawodu na planie jest niezbędna – uważa Joanna Kos-Krauze.

– Dziwi mnie, że tak mało ludzi jest zainteresowanych byciem asystentem. Gdy ogłaszamy produkcję nowego filmu, odbieramy może dwa telefony z pytaniami, czy można przyjść dla nas pracować. A przecież, jeśli jesteś dobrym asystentem, to jest szansa, że dostaniesz scenę do wyreżyserowania albo zajmiesz się organizacją drugiego planu. Uważam, że przed przystąpieniem do debiutu powinno się pracować nawet za darmo – w końcu inwestujemy w siebie – przy kilku produkcjach. Powinno się być obecnym przy wszystkich etapach powstawania filmu, nawet w montażowni – dodaje Kos-Krauze.

Jeśli chciałbyś zostać moim asystentem...

– Musisz być wrażliwy, chętny do nauki, kreatywny, elastyczny – podkreśla Sławomir Fabicki, reżyser. Dobrze, jeśli umiesz szybko reagować na to, co się dzieje, bo wiadomo, że plan filmowy bywa czasem nieobliczalny. Na przykład na planie „Z odzysku” zawalił nam się obiekt zdjęciowy i trzeba było szybko znaleźć nowy. Musisz umieć pracować w grupie i mieć świadomość, że jesteś trybikiem w machinie. Zdarza się, że zbyt duże ego młodego człowieka przeszkadza mu w pracy. Całą energię koncentruje wtedy na pokazaniu się, walce o siebie, a nie na nauce – uważa Fabicki.

– Poproszę cię o filmy. Funkcja asystenta jest bardzo ważna, zawsze starannie dobieramy tę osobę. Musimy wiedzieć, że warto w ciebie inwestować. Ważne jest też to, jaką jesteś osobą, czy potrafisz łagodzić konflikty, rozwiązywać problemy, a przede wszystkim wyjść z inicjatywą, a nie tylko czekać na nasze polecenia. Musisz umieć wyartykułować swoje zdanie, zadać pytanie, zwrócić na coś uwagę – stwierdza Joanna Kos-Krauze.

Jeśli chcesz jeszcze przed pełnometrażowym debiutem podszlifować swoje umiejętności, zapisz się do jednego z programów w Studiu Munka: Laboratorium Scenariuszowe, 30 minut, Pierwszy Dokument, Młoda Animacja. Wszystkie potrzebne informacje znajdziesz na [link=http://www.studiomunka.pl]www.studiomunka.pl[/link].

Nakręciłeś już etiudę? Pokaż ją światu, nie ograniczaj się do Polski. Listę festiwali znajdziesz w Internecie. Sprawdź dokładnie regulamin i wymagania organizatorów, którzy mogą na przykład wymagać przetłumaczenia listy dialogowej na angielski. Starannie wypełnij zgłoszenie i dokładnie opisz płytę ze swoim dziełem. Pomocne będą strony [link=http://www.withoutabox.com]www.withoutabox.com[/link] i www.reelport.com – za ich pośrednictwem zgłosisz swoją etiudę nawet na wiele festiwali na całym świecie.

– Moja etiuda „Człowiek magnes” trafiła na, jak się później okazało, najważniejszy europejski festiwal filmów krótkometrażowych w Clermont-Ferrand we Francji – mówi Marcin Wrona, reżyser, debiutant. – Poznałem tam Amerykanina, który powiedział mi, że w Nowym Jorku będzie festiwal organizowany przez Roberta De Niro i Martina Scorsese. Gdyby nie on, nigdy bym się o tej imprezie nie dowiedział, bo to była pierwsza edycja. Wysłałem kasetę z filmem i wygrałem dwie nagrody. Dodało mi to wiary w siebie i inaczej spojrzałem na to, jakim filmem pełnometrażowym chcę zadebiutować – dodaje.

Gdy twój film zdobędzie nagrody, będziesz miał świetną pozycję w CV. Nie wstydź się swoich sukcesów, mów o nich otwarcie.

[srodtytul]IV. Scenariusz[/srodtytul]

Nawet jeśli sam nie zamierzasz pisać scenariusza do swojego debiutanckiego filmu, przeczytaj poniższe wskazówki. Nigdy nie wiesz, kiedy mogą ci się przydać.

Jak mnie przekona do siebie początkujący filmowiec?

– Przede wszystkim scenariuszem, scenariuszem i jeszcze raz scenariuszem – mówi Juliusz Machulski, scenarzysta, reżyser, producent. – No, a potem musi jeszcze trafnie obsadzić role. Moje zadanie jako producenta to otoczyć go doświadczonymi profesjonalistami (operator, kierownik produkcji, scenograf, dźwiękowiec, montażysta), którzy pomogą mu w realizacji. Ale najważniejszy jest pomysł na film – czyli scenariusz – podkreśla.

Mierz siły na zamiary. Marzy ci się epicka opowieść, której akcja toczy się kilkaset lat w kilku krajach? Poczekaj z nią, aż będziesz bardziej doświadczonym filmowcem.

– Większość początkujących scenarzystów w Polsce ma dobre pomysły, ale nie przestrzega zasad dramaturgii, pisząc za długie scenariusze. Trudno jest znaleźć producenta, który zainwestuje w taki film, ponieważ koszty jego wyprodukowania są wyższe, a szanse na dystrybucję maleją proporcjonalnie do długości filmu. Jeśli widzimy w scenariuszu potencjał, staramy się przekonać scenarzystę do poprawek jeszcze na etapie scenariusza lub zatrudniamy doświadczonego scenarzystę, żeby poprawił błędy – Łukasz Dzięcioł, producent (Opus Film).

Pisz o świecie, który znasz, ale nie ograniczaj się do wymyślania historii o początkującym artyście i wyborach, jakich musi dokonywać. Rozszerz swoją perspektywę: czytaj książki, oglądaj filmy, poznawaj nowych ludzi. Nigdy nie wiesz, kto i do czego cię zainspiruje.

– Jeśli ktoś, mając 23 lata, chce robić film o rozpadzie małżeństwa 30-latków z dwójką dzieci, a sam jest singlem i to niezbyt uważnym, to jest to głupie i pretensjonalne, bo nie ma pojęcia, o czym robi film – mówi Joanna Kos-Krauze.

Jeśli piszesz o świecie, który mało znasz, poświęć czas na dokumentację, sprawdzanie faktów. Gdy bohaterem twojego scenariusza jest fryzjer, rozmawiaj z fryzjerami. Spędź trochę czasu w salonie, wsłuchaj się w język.