Sławomir Fabicki o Miłości

Do kin wszedł właśnie jego film „Miłość" – bolesna opowieść o rozkładzie związku. O zagubieniu i niedojrzałości emocjonalnej. O ludziach, którzy nie umieją ze sobą być.

Zobacz galerię zdjęć

– Wypalił się mit silnego, dominującego mężczyzny, który ma władzę, zarabia pieniądze, wychowuje twardą ręką syna i nigdy nie płacze – mówi „Rz" Sławomir Fabicki. – Współcześni faceci często bywają słabi. Nie jestem psychologiem, nie szukam przyczyn takiego stanu rzeczy. Chcę powiedzieć, że są takie zjawiska, są tacy mężczyźni. I zapytać, co się wtedy dzieje?

Włoski pisarz Alberto Moravia mawiał: „Trzeba wziąć ją, jego, reszta ułoży się sama". Ale w „Miłości" Sławomira Fabickiego, podobnie jak w „Pogardzie" Moravii, nic się nie układa. Tomek i Maria, rewelacyjnie zagrani przez Marcina Dorocińskiego i Julię Kijowską, wydają się szczęśliwi. Mają dom, pracę, za miesiąc urodzi się ich pierwsze dziecko. A jednak jedno traumatyczne wydarzenie burzy cały ich świat. Staje się rodzajem katalizatora, zmuszając ich do określenia siebie i nazwania własnych uczuć.

Maria nie ma rodziny, przyjaciół. Próbuje walczyć o swój związek. Tomek nie jest pewny uczucia żony, ale również swojego. „Wiesz, ja chyba już cię nie kocham" – mówi w pewnej chwili. I to jest najważniejsze zdanie, jakie pada w tym filmie. Bo Tomek jest uczuciowym wrakiem. Kaleką. Uciekł z domu, w którym dominowała zaborcza matka. Kiedy nie uznała synowej, stanął po stronie żony. Ale wciąż paraliżują go kompleksy i lęki. Jest rozdygotany wewnętrznie, pełen wątpliwości. Nie bardzo wie, o co mu w życiu chodzi.

„Miłość" to kolejny film, który opisuje uczuciowe kalectwo pokolenia dzisiejszych 30-latków. Maria i Tomek są w swoim związku bardzo osobni. Od dawna. Ich dom kryje chłód, podkreślany przez zdjęcia Piotra Szczepańskiego. Przez obrazy jak z malarstwa Edwarda Hoppera, na których samotność niemal krzyczy.

Bohaterowie Fabickiego nie różnią się od zagubionej Ki z filmu Leszka Dawida. A czy daleko, za oceanem, nie przeżywa podobnej alienacji, doświadczając nieumiejętności bycia z innym człowiekiem, bohater „Wstydu" Steve'a McQueena? Wszyscy oni należą do tego samego pokolenia, które zatraciło się w wolności, biegu i własnych ambicjach. Do pokolenia zagubionego, niepotrafiącego wziąć na siebie odpowiedzialności nawet za własne życie, a co dopiero za drugą osobę.

W Polsce nowa generacja twórców odcina się od polityki. Dla Sławomira Fabickiego i Marka Pruchniewskiego inspiracją do napisania scenariusza „Miłości" stała się głośna sprawa molestowania seksualnego pracownic przez szefa olsztyńskiego magistratu. Nie interesują ich jednak konteksty społeczne i polityczne. Fabicki opowiada o kameralnym świecie dwojga osób niedających sobie rady z życiem.

Krzysztof Krauze mawia, że robi filmy „w obronie ludzi, wartości". Autor „Miłości" też uważa, że zbyt rzadko pochylamy się nad tymi, którym się nie wiedzie.

– Filmy o szczęśliwych ludziach nie niosą dramatów i konfliktów – mówi. – Po co więc je robić?

Nominowany do Oscara

Fabicki kręci filmy rzadko, ale każdy jest ważny. Dokument „Wewnętrzny 55", zrealizowany na pierwszym roku studiów, zdobył nagrody w Teheranie i Oberhausen, etiuda dyplomowa „Męska sprawa" dostała nominację do Oscara, pierwszy Teatr Telewizji „Łucja i jej dzieci" – Grand Prix festiwalu Dwa Teatry, debiut fabularny „Z odzysku" – Nagrodę Ekumeniczną w Cannes i nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej w kategorii: Odkrycie roku. Ale on sam długo walczył, by zostać reżyserem.

Urodził się w Warszawie, cała jego rodzina jest – jak mówi – „techniczna". Ojciec, matka, dwie siostry, brat – wszyscy pracują w zawodach ścisłych. Zaczął więc studiować matematykę na Uniwersytecie Warszawskim, jednak ciągnęło go kino. Dorastał w stanie wojennym. Jako 11-latek widział czołgi na ulicach Warszawy, kiedy szedł na trening pływacki na AWF, rewidował mu plecak żołnierz z karabinem, dyrektorka liceum im. Karola Świerczewskiego wzywała do szkoły milicję. Kino było więc ucieczką. Oglądał „Vabank" i „Seksmisję", a ze zdartych kaset VHS filmy moralnego niepokoju. Zaś w Iluzjonie wchodził w świat Antonioniego, Herzoga, Bunuela.

Postanowił zdawać na reżyserię. Podchodził do egzaminu kilka razy, po drodze skończył w Łodzi dwuletnie studium scenariuszowe. Już jako jego absolwent zapytał Henryka Klubę: – Co jest ze mną nie tak, że zdaję, zdaję i nie mogę się dostać? – Widać nie czuje pan kina" – odpowiedział Kluba.

Fabicki zdał za czwartym razem i przypomniał mu tę rozmowę, gdy za dyplomową etiudę „Męska sprawa" dostał nominację do Oscara. – No, co pan? Ja tak powiedziałem? – zdziwił się rektor. Obaj wybuchnęli śmiechem.

„Męska sprawa" była opowieścią o chłopcu z biednej łódzkiej dzielnicy, który poddany domowej przemocy swoje uczucia przelewa na bezdomnego psa. Pytam Fabickiego, jak to się stało, że student IV roku dostał nominację do najważniejszej nagrody filmowej świata.

– To był dla mnie czas pełen emocji – mówi. – Rodziła się moja córka. Zadawałem sobie pytanie, co może stać się z dzieckiem, kiedy dotknie go przemoc świata. A gdy „Męska sprawa" dostała nominację do tzw. studenckiego Oscara, pomyślałem: „Czemu nie próbować dalej?". Na stronie Amerykańskiej Akademii Filmowej sprawdziłem regulamin.

Zgłaszany krótki film musiał być dystrybuowany przez tydzień w Stanach albo wygrać którąś z prestiżowych imprez z listy Akademii. Jego etiuda wygrała festiwal w Nowym Jorku. Zaniósł papiery Akademii do szkoły. No i udało się.

W nakręconym w 2005 roku, dopracowanym w szkole Wajdy „Z odzysku", Fabicki znów pochylił się nad losem człowieka wyrzuconego na margines. Sportretował chłopaka z małego śląskiego miasteczka, dla którego jedynym sposobem na wyrwanie się z beznadziei i awans staje się współpraca z miejscowymi gangsterami.