Wrześniowa zapowiedź Kasyma-Żomarta Tokajewa, prezydenta Kazachstanu o otwarciu „szerokiego frontu” inwestycji z ukierunkowaniem na sektor małych i średnich firm (MSP) była pierwszym etapem projektu wzmacniania gospodarki republiki. 4 grudnia br. Tokajew podpisał dekret, który ma być dodatkową zachętą dla inwestorów krajowych i zagranicznych z sektora MSP. Chodzi tu o bezpośrednie, administracyjne wsparcie dla takich firm, oparte na ujednoliconych przepisach i procedurach. W tym celu powstał kompleksowy plan poszerzenia uprawnień Urzędu Promocji Inwestycji (UPI), odpowiedzialnego za koordynowanie i wspieranie działań na rzecz inwestorów.
W czym pomoże inwestorom Urząd Promocji Inwestycji?
UPI jest urzędem centralnym, nazywanym „kwaterą główną inwestycji”, ale ma uprawnienia do podejmowania do decyzji również na szczeblu lokalnym. Dodatkowo, urząd może też wprowadzać tymczasowe rozwiązania prawne, które mają na celu poprawę środowiska dla inwestycji. Oznacza, że inwestorzy z sektora MSP mogą zwracać się do UPI z propozycjami legislacyjnych zmian, które ułatwiłyby im funkcjonowanie. Małe i średnie firmy mają zdecydowanie mniejsze możliwości forsowania korzystnych dla nich rozwiązań w relacjach z władzami lokalnymi, nie wspominając już o centralnych, niż duże międzynarodowe korporacje. Wraz ze zwiększeniem uprawnień i roli UPI, firmy te otrzymują dedykowane narzędzie, umożliwiające zbieranie informacji o problemach i barierach administracyjnych i prawnych dla inwestorów z MSP i ocenę przydatności oraz adekwatności do potrzeb istniejących już rozwiązań. Urząd jest zobligowany do przedstawiania prezydentowi kwartalnych raportów z postępów w zakresie wdrażania rozwiązań wspierających inwestycje i efektów gospodarczych podejmowanych decyzji.
Czytaj więcej
Uzbekistan systematycznie zaskakuje kolejnymi inicjatywami i inwestycjami gospodarczymi. Po rozpoczęciu budowy największej na świecie farmy wiatrowej i wielu innych inwestycji w odnawialne źródła energii, kraj może pochwalić się kolejnym krokiem na drodze promowania zielonych technologii.
UPI ma uprawnienia do proponowania działań dyscyplinujących władze, w tym aż do występowania do prezydenta i premiera o usunięcie osób piastujących kierownicze stanowiska w organach państwowych i publicznych, jeśli ich działania są niezgodne z rekomendacjami lub decyzjami UPI. Ustanowienie nadzoru nad instytucjami publicznymi mającymi bezpośredni wpływ na realizację inwestycji ma na celu zapewnienie zgodności działań władz lokalnych z interesami inwestorów i wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa. Andriej Czabotariew z Finance.kz, zajmujący się od wielu lat zagadnieniami gospodarczymi republiki potwierdza słuszność działań rządu: „Inwestycje pojawiają się, gdy inwestorzy mają silne przekonanie o sukcesie w realizacji planów i projektów. Inwestycje oznaczają nowe miejsca pracy, nową wiedzę i nowe technologie. To stwarza nowe możliwości dla obywateli w państwie.”
Kazachstan tworzy klimat inwestycyjny dla wszystkich firm
Wzmocnienie roli UPI, jako organu wsparcia MSP jest elementem szerokiej strategii budowania klimatu inwestycyjnego dla inwestorów niezależnie od ich wielkości. Potwierdzają to wprowadzone ostatnio poprawek do systemu podatkowego oraz zmiany w rządowym dekrecie o państwowym wspieraniu inwestycji. Celem tych modyfikacji była poprawa elastyczności ram prawnych działalności niezależnie od kierunku inwestycji i aktywne promowanie branżowej dywersyfikacji inwestycji. Adekwatność działań władz z oczekiwaniami inwestorów potwierdzają dane World Investment Report, w 2022 r. Kazachstan zanotował 83-proc. wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) i to w warunkach globalnego ich spadku. Republika wciąż pozostaje niekwestionowanym liderem BIZ w Azji Centralnej z udziałem 61-proc. wartości wszystkich inwestycji, jakie napłynęły do tego regionu.
Jak zauważa Andriej Czabotariew celem rządu jest zdywersyfikowanie kierunków inwestycji, bowiem do tej pory dominującą rolę odgrywał sektor surowców energetycznych, który w 2022 r. przyciągnął 9,6 mld USD z 28 mld USD zainwestowanych ogółem. Przykładowo sektor elektryczny pozyskał tylko 635,6 mln USD, a spożywczy zaledwie 177,9 mln USD. Dla porównania BIZ w Polsce osiągnęły poziom niewiele wyższy, bo ok. 31,5 mld USD, w tym ponad 60-proc. stanowiły reinwestowane zyski firm już działających w Polsce.
Czytaj więcej
Najmocniejszy gospodarczo kraj w Azji Centralnej chce postawić na małe i średnie firmy. To one mają stanowić trzon nowego modelu gospodarczego.
Strategia wspierania inwestycji jest jednym z elementów realizacji zapowiedzianej przez prezydenta Tokajewa nowej polityki gospodarczej, ukierunkowanej na zbalansowany rozwój. Działania władz w sferze ekonomicznej będą się skupiały na reformach w celu przejrzystości procesów gospodarczych, zmniejszenia wpływów państwa, dywersyfikacji działalności czy uproszczenia systemu fiskalnego. Kasym-Żomart Tokajew aktywnie promuje swój program gospodarczy i zachęca inwestorów korzystając z różnych imprez globalnych, jak choćby niedawna Konwencja Klimatyczna w Dubaju. Owocem tych starań było podpisanie 20 umów inwestycyjnych z zagranicznymi firmami na łączną kwotę 4,85 mld USD. Warto zwrócić uwagę na szeroki zakres tematyczny tych inwestycji, od odnawialnych źródeł energii, rozwijania infrastruktury po prace nad sztuczną inteligencją. Jak zauważa wspomniany Andriej Czebotariew „Dla potrzeb modernizacji systemu energetycznego, kontynuacji ambitnych planów industrializacji i utrzymania w ryzach polityki monetarnej, Kazachstan pilnie potrzebuje tych inwestycji”.
Polska powinna korzystać z kazachskich doświadczeń
Rozwiązania i kierunek działań przyjęty przez Astanę powinien być uważnie obserwowany przez polskie władze. Choć wiele się mówi o znaczeniu sektora MSP dla rozwoju polskiej gospodarki, to trudno znaleźć rozwiązania, które byłyby dedykowane dla wyrównania szans inwestycyjnych tego sektora w porównaniu do dużych firm. Szczególnie rekomendowane jest rozważenie powołania organu, który monitorowałby stan inwestycji realizowanych przez krajowe i zagraniczne MSP oraz przygotowywałby na tej podstawie rekomendacje rozwiązań eliminujących bariery rozwojowe firm z tego sektora. Organ taki pełniłby funkcję koordynacyjną, doradczą i nadzorczą na styku władz lokalnych i centralnych z MSP.
W obecnej rzeczywistości inwestycyjnej w Polsce nadal dominuje troska głównie o dużych inwestorów, których wyniki finansowe, budowana infrastruktura i liczba zatrudnionych mają dużą siłę medialną. Nie zawsze jednak przekłada się to na rzeczywiste korzyści dla lokalnych społeczności, dla których znacznie korzystniejszym rozwiązaniem byłoby przyciągnięcie wielu małych inwestorów, lepiej rozumiejących specyfikę lokalnych uwarunkowań. Warto więc, by organizacje wspierające MSP zarekomendowały rządowi podjęcie prac nad stworzeniem organu, który mógłby ograniczać inwestycje dużych firm, jeśli miałyby one negatywne skutki dla funkcjonujących MSP i społeczności lokalnych.