Ubiegły rok był dla funduszy inwestycyjnych jednym z najsłabszych w historii. Inwestorzy wycofali z nich prawie 2,5 mld zł (dane szacunkowe, oficjalne będą znane w połowie stycznia).

Skala umorzeń większa była jedynie w 2008 r. Wówczas przewaga wypłat nad wpłatami wynosiła 29 mld zł.

Odwrót od funduszy łatwo zrozumieć, patrząc na stopy zwrotu. Dwie trzecie dostępnych w Polsce funduszy naraziły inwestorów na straty.

Uczestnicy funduszy akcji polskich w 2011 r. stracili średnio 23 proc. oszczędności (w tym czasie WIG zanurkował nieco ponad 21 proc.), wynika z danych Analiz Online. Podobnie było w przypadku większości funduszy inwestujących na polskiej giełdzie.

Zdecydowanie lepiej wypadły fundusze obligacji, które zarobiły przeciętnie 4,8 proc. Strat nie ponieśli również uczestnicy funduszy pieniężnych, które średnio zarobiły 4,3 proc.

W minionym roku nie brakowało również funduszy, które osiągnęły bardzo dobre wyniki, mimo sierpniowego załamania koniunktury na rynkach kapitałowych. A może właśnie dzięki niemu.

Od początku sierpnia do końca roku dolar umocnił się do złotego o ponad 23 proc. Na osłabieniu polskiej waluty zyskały fundusze inwestujące w dolarach, lecz rozliczane w złotych, takie, których jednostki uczestnictwa są denominowane w rodzimej walucie. Chodzi  o fundusze akcji amerykańskich, obligacji amerykańskich, lecz również fundusze bezpośrednio niezwiązane z rynkiem USA. Np. fundusze obligacji amerykańskich zyskały średnio ponad 15 proc.

Eksperci są zdania, że czynnik walutowy może sprzyjać inwestorom także w 2012 r., przynajmniej w I półroczu.

Na uwagę zasługuje też kilka funduszy, którym nie pomagał dolar. Total FIZ, fundusz absolutnej stopy zwrotu, zarobił w ciągu ostatniego roku 38 proc.

– Za ponad połowę wyników funduszu odpowiada koncentracja portfela na kilku spółkach z branży medycznej, których akcje w ubiegłym roku drożały. Za ok. jedną trzecią gra na spadek WIG20 i mWIG40 za pośrednictwem kontraktów terminowych – mówi Konrad Łapiński, zarządzający funduszem.

Nie tylko w przypadku tego funduszu sprawdziły się nadzieje pokładane w defensywnej branży medycznej. PZU Energia Medycyna Ekologia, na akcjach spółek medycznych zarobił niewiele mniej, bo 27,7 proc.

Co ciekawe, w kategorii funduszy obligacji strategie oparte przede wszystkim lub wyłącznie na długu skarbowym osiągały nie gorsze wyniki niż fundusze długu korporacyjnego.

– Na początku roku udało nam się kupić obligacje, kiedy były tanie. Rynek oczekiwał dużych zwyżek stóp procentowych, my uznaliśmy, że przecena jest przesadna. Sporo zainwestowaliśmy w obligacje dwuletnie i zarobiliśmy na późniejszym wzroście ich cen. To była spekulacja na oczekiwaniach – mówi Witold Garstka, zarządzający funduszem Arka Prestiż Obligacji Skarbowych, który zarobił 7,2 proc.

Najwięcej straciły fundusze akcji Pioneer, niektóre nawet ponad 40 proc., głównie przez nadmierną koncentrację na wybranych inwestycjach z segmentu małych i średnich spółek.

W kategorii funduszy akcji najlepiej wypadły fundusze Allianz, choć i w tym przypadku nie udało się uniknąć spadków – najlepszy Allianz Akcji stracił 14,2 proc.

– Do czasu powrotu wyraźnego trendu wzrostowego na giełdy radziłbym się wstrzymać z inwestycjami w akcje, ewentualnie wybierać fundusze bardzo aktywnie zarządzane oraz takie, które mogą zarabiać również na spadkach – mówi Marek Mikuć, członek zarządu TFI Allianz.

Kiedy to nastąpi? – Do funduszy akcji będzie warto wrócić z końcem roku – uważa Łapiński. Większość ekspertów się z nim zgadza. Do tego czasu najlepiej przeczekać, lokując pieniądze w bezpieczny sposób.

– Moim zdaniem polskie obligacje skarbowe są ryzykownym aktywem, to ryzyko nie jest jeszcze wyceniane właściwie. A to oznacza, że fundusze obligacji będą miały okazję do tego, żeby nieźle zarobić w przyszłym roku – uważa Garstka.

– Na pewno fundusze obligacji skarbowych wraz ze zmianą ordynacji podatkowej i końcem lokat antybelkowych, będą lepszym wyborem niż lokata – twierdzi Fryderyk Krawczyk, zarządzający w Skarbiec TFI.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora j.morbiato@rp.pl

Opinia- Adam Drozdowski, dyrektor ds. strategii akcyjnych AXA?TFI

Odnośnie do 2012 r. jestem umiarkowanym optymistą. Zakładając scenariusz wzrostu gospodarki na poziomie 2,5 – 3 proc., przyjmuję, że został on już odzwierciedlony w cenach. Z drugiej strony w przypadku pogorszenia się sytuacji makroekonomicznej nie wykluczałbym dalszej przeceny akcji. Pewna część inwestycji powinna zostać powierzona w akcje, a później, wraz z ewentualnymi pozytywnymi ruchami na giełdzie, należałoby zwiększać ekspozycję w agresywnych inwestycjach. Wszelkie większe ruchy na GPW z pewnością nastąpią po ogłoszeniu wskaźników makroekonomicznych za miniony rok, co nastąpi w najbliższych tygodniach.

—zuza