Aukcja 800/2600 MHz: Dwie drogi do równowagi

Przed nami najbardziej wyczekiwany przetarg częstotliwościowy ostatnich lat, który odda w ręce operatorów zasięgowe pasmo 800 MHz oraz na dokładkę - umiarkowanie dzisiaj potrzebny - zakres 2600 MHz. O wadze aukcji świadczą spodziewane wpływy - 1,5-1,6 mld zł - które będą najwyższe od czasu rozdysponowania częstotliwości UMTS 2100 w roku 2001 (1,950 mld euro). Z całej spodziewanej z najbliższej aukcji kwoty 70-80 proc. przypadnie na sprzedaż zakresu 800 MHz. I o ten zakres będzie się toczył najostrzejszy bój. Zasoby w paśmie 2600 MHz mogą stanowić elementem łagodzący potencjalną "niesprawiedliwość" rozdziału pasma 800 MHz, ale realnego znaczenia w najbliższych latach mieć nie będą. Dla obszarów miejskich z powodzeniem wystarczy LTE1800. Dzisiaj cenne jest pasmo 800 MHz, bo na usługi w zasięgowych sieciach czekają dzisiaj klienci na obszarach podmiejskich i wiejskich (z tego powodu, o ile o minimalnej cenie pasma 800 MHz w świetle propozycji UKE można dyskutować, o tyle 2600 MHz wydaje się za drogie).

Nie da się zadowolić wszystkich

Do rozdysponowania jest 2 x 25 MHz pasma w zakresie 800 MHz. Nawet, gdyby rząd Polski nie zawarł w sierpniu br. ugody ze Sferią, i nie alokowała jej na jeden z bloków 2 x 5 MHz ze sprzedawanej dywidendy cyfrowej, to do rozdysponowana byłoby i tak tylko 2 x 30 MHz. Tymczasem jest co najmniej czterech chętnych (Orange, Play, Polkomtel i T-Mobile, jeżeli brać pod uwagę tylko MNO) na co najmniej 2 x 10 MHz, ponieważ na bloku węższym można dać usługę o parametrach nie lepszych, niż HSPA. A to nie jest dla nikogo atrakcyjne. To jednak oznacza równocześnie, że - bez względu na ugodę ze Sferią - nigdy nie było szans, aby wszyscy (choćby MNO) mogli być zadowoleni z warunków przetargu, bo każdy chciałby mieć na własność jeden blok 2 x 10 MHz. Na to pasma 800 MHz jest po prostu za mało.

Przyjmijmy, że to równowagę między nimi czterema trzeba przede wszystkim zapewnić (bo najbardziej liczą się na rynku) i nie myśleć za bardzo o wpuszczeniu na rynek nowego gracza. W obecnym, zaproponowanym przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, kształcie dokumentacji przetargowej tej równowagi zapewnić się nie da.

Obecnie stanowi ona, że każdy z oferentów może wystąpić po pożądane przez wszystkich 2 x 10 MHz. I nie więcej. Jednakże liczone razem z już posiadanymi zasobami w paśmie 900 MHz (sieci GSM i UMTS) nowowylicytowane bloki w paśmie 800 MHz nie mogą przekroczyć łącznie 40 MHz (2 x 20 MHz). W kontekście przetargu oznacza to, że Polkomtel może wystąpić tylko o 2 x 5 MHz pasma, a trzej pozostali gracze po 2 x 10 MHz. O tyle samo może wystąpić również zainteresowany przetargiem Emitel (a może UPC, albo Multimedia Polska). Teoretycznie Polkomtel jest poszkodowany, ale w praktyce wszystko wskazuje, że będzie mógł konsolidować swoje zasoby ze Sferią, które współudziałowcem jest także właściciel Polkomtela. I tutaj zaczynają się schody: jak liczyć rynkowe udział w paśmie, jak je konsolidować, i jak interpretować związki kapitałowe i współpracę operacyjną pomiędzy różnymi operatorami.

Kto z kim i dlaczego?

Dyskusja na temat udziałowców Sferii wydaje się jałowa. Po pierwsze, nie wpłynie ona już bardziej na sytuację Polkomtela w aukcji, niż wpływają oczywiste związki operatora sieci Plus z Aero2. Po drugie, nawet jeżeli Zygmunt Solorz-Żak jest tylko mniejszościowym udziałowcem Sferii, to i tak ten operator jest skazany na współpracę z jakimś partnerem, bo samodzielnie - z blokiem 2 x 5 MHz i trudną do oszacowania (maksymalnie kilkadziesiąt tysięcy) bazą klientów sieci CDMA - nie ma na rynku racji bytu. Logiczne jest zatem, że będzie współpracował - i konsolidował częstotliwości - z firmami swojego udziałowca, a więc np. z Polkomtelem. 2 x 10 MHz w paśmie '800' dla operatora sieci Plus wydaje się zatem bezpieczne (2 x 5 MHz Sferii i 2 x 5 MHz z najbliższego przetargu). Tak samo dla Orange i dla T-Mobile. No właśnie, tylko czy każdy z nich ma szansę na 2 x 10 MHz, czy obaj mają szansę na 2 x 20 MHz?

W ramach propagandowej walki konkurenci twierdzą, że Orange i T-Mobile należy rozpatrywać razem (była już o tym mowa przed przetargiem na 1800 MHz). Obie sieci twierdzą natomiast zgodnie, że są odrębnymi podmiotami, które tylko współpracują operacyjnie w ramach infrastruktury, ale konkurują na rynku detalicznym.

Projekt dokumentacji przetargowej (jak również rozporządzenie o aukcji) stanowi, że badanie związków kapitałowych będzie przeprowadzone na podstawie prawa ochrony konkurencji i konsumentów. UKE nie ma tutaj dowolności. W świetle tych przepisów nie da się stwierdzić związków T-Mobile i Orange (podobnie, jak bezpośrednich związków Polkomtela i Sferii). Ponoć kluczem jest treść umowy wspólników spółki Networks! i jeżeli jest w niej mowa o współdzieleniu częstotliwości, to stanowi to drogę do ograniczenia w przetargach częstotliwościowych T-Mobile i Orange. Co jest w tej umowie zapisane, nie jest jednak publicznie wiadome.

Tak, czy inaczej trudno nie zauważyć, że T-Mobile i Orange współdzielą częstotliwości 900 MHz (sieć HSPA) oraz 1800 MHz (sieć LTE). Dlaczego zatem nie mieliby dzielić pasma 800 MHz? A w paśmie tym mogą potencjalnie zgarnąć 66 proc. wszystkich zasobów? Żaden inny operator, ani koalicja operatorów nie będzie mogła - tak jak oni - zbudować bloku 2 x 20 MHz i zaoferować usług w sieci LTE o nominalnej przepływności 150 Mb/s.

Poniekąd podobnie jest dzisiaj w sieci LTE1800, bo blokiem 2 x 20 MHz dysponuje tylko grupa Zygmunta Solorza-Żaka. T-Mobile i Orange sieci na takim bloku dzisiaj nie zbudują, ale już T-Mobile i Play - gdyby tylko zechciały - mogłyby, na bazie częstotliwości, jakie zdobyły w tym roku. Na 800 MHz będzie inaczej. Zasobów dla konkurencyjnej wobec T-Mobile i Orange po prostu nie ma. Rozwiązania są dwa: obniżyć jeszcze limity bloków, po które mogą startować oferenci, albo narzucić obowiązek udostępniania sieci wybudowanej na wybranym lub wszystkich blokach.