Jak załatwić formalności spadkowe

Podstawowym warunkiem załatwienia spraw spadkowych jest uzyskanie w sądzie przez spadkobiercę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Publikacja: 07.01.2007 19:40

Jak załatwić formalności spadkowe

Foto: Rzeczpospolita

Dział spadku to sprawa odrębna, choć obie mogą być połączone w jednym postępowaniu. Sąd w razie wniesienia sprawy o dział spadku, gdy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie zostało wydane, dokona także tego stwierdzenia.

Spadkobiercy mogą przeprowadzić działy sami, w drodze umowy. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, to umowa musi mieć formę aktu notarialnego.

Angażowanie sądu jest konieczne, jeśli spadkobiercy nie mogą sami dojść do porozumienia. Przeprowadzenie działów na drodze sądowej, jeśli nie ma zgody, z reguły przeciąga się w czasie.

Wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zwłaszcza przy dziedziczeniu ustawowym, jest rodzajem formalności. Dotyczy to także dziedziczenia testamentowego, jeśli nie ma sporu między spadkobiercami, wątpliwości co do ważności testamentu lub znaczenia jego zapisów.Każda osoba, u której znajduje się testament, obowiązana jest złożyć go w sądzie, jeśli dowie się o śmierci spadkodawcy.

Prawo do spadku się nie przedawnia. Postanowienie stwierdzające jego nabycie może być wydane wiele lat po śmierci spadkodawcy i niejednokrotnie tak się dzieje, jeśli z różnych względów spadkobiercom nie spieszy się z załatwieniem spraw spadkowych.

Wniosek o wydanie postanowienia o nabyciu spadku przez sąd może złożyć każda osoba mająca w tym interes prawny, a więc przede wszystkim którykolwiek ze spadkobierców. Pozostali są uczestnikami tego postępowania.

Z wnioskiem tym należy się zwrócić do sądu rejonowego właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Powinien on zawierać:

- imię, nazwisko i dokładny adres składającego ten wniosek,

- imię i nazwisko oraz datę śmierci i miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy,

- dokładne dane personalne i adresy wszystkich spadkobiorców.

Trzeba też podać, czy spadkodawca zostawił testament. Konieczne jest dołączenie do wniosku odpisu skróconego aktu zgonu spadkodawcy, odpisów skróconych aktów urodzenia dzieci zmarłego i aktów małżeństwa zamężnych córek (chodzi o ustalenie pokrewieństwa), a także aktu małżeństwa wdowy czy wdowca.

Sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy. Wezwania na rozprawę muszą być doręczone temu, kto zgłosił wniosek, oraz wszystkim osobom, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy. Ich obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa, chyba że do osobistego stawienia się daną osobę zobowiąże sąd.

Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy, chyba że wcześniej wszyscy spadkobiercy złożyli oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku musi być złożone przed sądem właściwym do stwierdzenia nabycia spadku, także w trakcie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, albo przed notariuszem. Można je złożyć ustnie albo z podpisem urzędowo poświadczonym. Jeśli spadkobierca skorzysta z tej drugiej możliwości, notariusz prześle jego oświadczenie do sądu właściwego do decydowania w sprawie tego spadku.

W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypada, a także wysokość udziałów każdego z nich. Wskazuje te udziały częściach ułamkowych.

W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku znajdzie się np. stwierdzenie, że sąd po rozpoznaniu 25 lutego 2007 r. na rozprawie sprawy z wniosku Marii Kowalskiej, z udziałem Teresy Kowalskiej, Małgorzaty Leśniak z domu Kowalska, Marcina Kowalskiego, o stwierdzenie nabycia spadku po Antonim Kowalskim postanawia, że spadek po Antonim Kowalskim zmarłym 8 marca 2007 r. w Kaliszu i tu ostatnio stale zamieszkałym na podstawie ustawy nabyli: żona Maria Kowalska oraz dzieci: Teresa Kowalska, Małgorzata Leśniak z domu Kowalska, Marcin Kowalski po 1/4 (jednej czwartej) części spadku każdy.

Teraz nie ma innej drogi do stwierdzenia nabycia spadku jak wniosek do sądu. Od 2 października 2008 r. to się zmieni. Będziemy mieli wybór: albo wniosek do sądu, albo udanie się do notariusza. W kancelarii notarialnej będziemy mogli załatwić wszystkie sprawy związane ze spadkiem, w tym z jego podziałem. Nie dotyczy to tylko spraw podatkowych. Tę innowację przynosi ustawa z 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 181, poz. 1287). Notariat dostał rok na przygotowanie systemu teleinformatycznego warunkującego jej wprowadzenie.

Po wejściu w życie nowelizacji wystarczy udać się do notariusza, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Poświadczenie może dotyczyć zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i spadku uzyskanego na podstawie testamentu. Warunkiem uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia będzie stawienie się u notariusza wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. W sporządzonym przez niego protokole dziedziczenia musi się znaleźć zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez wszystkie te osoby.

Spadkodawca Jan Nowak zostawił testament własnoręczny, w którym cały spadek zapisał swej konkubinie Annie Wojciechowskiej. Dzieci stawiły się u notariusza, ale kwestionują ważność testamentu, twierdząc, że został on sporządzony w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, bo spadkodawca cierpiał na chorobę Alzheimera. W takiej sytuacji notariusz dziedziczenia nie poświadczy.

Taką sprawę może rozstrzygnąć wyłącznie sąd. Tylko stwierdzenie nabycia spadku na drodze sądowej wchodzi w rachubę także wtedy, gdy np. jeden ze spadkobierców przebywa za granicą i nie może się stawić u notariusza. Drogi sądowej nie można będzie uniknąć, jeśli w skład spadku wchodzą nieruchomości położone za granicą, choćby spadkodawca mieszkał w Polsce.W protokole dziedziczenia notariusz musi też zamieścić inne oświadczenia osób uczestniczących w jego sporządzaniu, składane pod groźbą odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Chodzi np. o oświadczenie o nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz nimi, oświadczenie o braku testamentu lub innych testamentów.

Podobnie jak w wypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku konieczne będzie dostarczenie notariuszowi odpisu aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktów stanu cywilnego (urodzenia, małżeństwa) spadkobierców ustawowych i ewentualnie innych dokumentów, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw do spadku. Jeśli spadkobierca czy spadkobiercy składają testament, notariusz dokona otwarcia i ogłoszenia testamentu, chyba że nastąpiło to wcześniej.Niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz wpisze ten akt za pośrednictwem systemu teleinformatycznego do centralnego rejestru takich aktów prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną. Zarejestrowany akt będzie miał takie same skutki jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Będzie dowodem, że dana osoba jest spadkobiercą.

Dział spadku to sprawa odrębna, choć obie mogą być połączone w jednym postępowaniu. Sąd w razie wniesienia sprawy o dział spadku, gdy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie zostało wydane, dokona także tego stwierdzenia.

Spadkobiercy mogą przeprowadzić działy sami, w drodze umowy. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, to umowa musi mieć formę aktu notarialnego.

Pozostało 94% artykułu
Ekonomia
Gaz może efektywnie wspierać zmianę miksu energetycznego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Ekonomia
Fundusze Europejskie kluczowe dla innowacyjnych firm
Ekonomia
Energetyka przyszłości wymaga długoterminowych planów
Ekonomia
Technologia zmieni oblicze banków, ale będą one potrzebne klientom
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Ekonomia
Czy Polska ma szansę postawić na nogi obronę Europy