Zasady składania zleceń na GPW

Aby odnieść sukces na giełdzie, trzeba wiedzieć, kiedy dokonać transakcji i na jakie papiery się zdecydować. Na tym właśnie skupia się doradztwo inwestycyjne. Inwestor giełdowy może się wesprzeć rekomendacjami wydawanymi przez biura maklerskie. Są w nich zawarte sugestie, które papiery powinny zyskiwać na wartości, a których cena może się obniżyć.

Ale aby dokonać transakcji na satysfakcjonujących warunkach, trzeba też wiedzieć, w jaki sposób złożyć zlecenie w biurze maklerskim. Dla doświadczonych inwestorów giełdowych jest to oczywiste, dla zupełnie początkujących może być w pierwszej chwili trudne.

Co trzeba podać maklerowi

Należy pamiętać, że giełda to tak naprawdę platforma transakcyjna, która kojarzy sprzedających akcje z kupującymi. Aby udało się sprzedać posiadany pakiet, musi się znaleźć kupujący, który zapłaci wskazaną cenę. Podobnie jest przy zakupie; by wejść w posiadanie akcji, trzeba je kupić od sprzedającego po cenie, która zadowoli obie strony.

Powodzenie operacji może zależeć od tego, jaki typ dyspozycji wydamy w biurze maklerskim. Pamiętajmy, że w przypadku akcji notowanych w systemie notowań ciągłych (papiery te cieszą się największym zainteresowaniem inwestorów) ich cena zmienia się wielokrotnie w ciągu dnia. Jeśli przed chwilą została zawarta transakcja po kursie 40 zł za akcję, a my wystawimy zlecenie kupna i zapomnimy o określeniu limitu ceny, możemy kupić te same papiery znacznie drożej. Bo nasze zlecenie kupna zostanie przez system zestawione ze zleceniem sprzedaży z ceną np. 45 zł za papier. Dlatego tak ważne jest, by zrozumieć, czym różnią się poszczególne typy zleceń.

W każdym trafiającym na giełdę zleceniu muszą się znaleźć podstawowe informacje, takie jak: strona transakcji (czy zamierzamy kupić, czy sprzedać papiery), nazwa interesującego nas instrumentu oraz wielkość zlecenia. Dodatkowo możemy określić limit ceny (kupujący podaje maksymalną stawkę, za jaką jest gotów dokonać zakupu, sprzedający zaś minimalną cenę, po jakiej może się pozbyć papierów), datę ważności zlecenia, a także dodatkowe warunki jego realizacji.

Bez limitu ceny

Giełda pozwala składać trzy rodzaje zleceń bez limitu ceny: zlecenia po cenie rynkowej (PCR), po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) oraz zlecenia po każdej cenie (PKC). Zlecenia PKC mają pierwszeństwo w realizacji. Muszą też być zawsze realizowane w całości. Jeżeli inwestor wyda zlecenie nabycia 200 akcji po każdej cenie, dyspozycja zostanie zrealizowana kolejno po cenach zleceń oczekujących do realizacji po przeciwstawnej stronie rynku. Może więc np. kupić 50 akcji po 40 zł, 120 akcji po 41 zł i 30 akcji po 42 zł, jeżeli w danej chwili właśnie tak wyglądają najkorzystniejsze dostępne oferty sprzedaży. Gdyby jednak w momencie złożenia zlecenia na sprzedaż było wystawione mniej niż 200 akcji, dyspozycja kupującego zostanie w całości odrzucona.

Inaczej działa zlecenie po cenie rynkowej (PCR). Może być zrealizowane tylko częściowo, jednak kupione zostaną jedynie te akcje, które zostały wystawione na sprzedaż w najkorzystniejszej cenie. W naszym przykładzie oznacza to, że inwestor kupi 50 akcji po 40 zł. Natomiast na brakujące 150 akcji zostanie automatycznie wystawione zlecenie z limitem ceny równym kursowi, po jakim została zrealizowana pierwsza część transakcji (czyli 40 zł za akcję).

Podobnie działa zlecenie PCRO, które jednak jest przyjmowane przez giełdę tylko w fazach sesji związanych z procedurą fixingu.

Z limitem ceny

Drugą grupą są zlecenia z limitem ceny. Inwestor określa w nich maksymalną akceptowaną przez siebie cenę kupna lub minimalną cenę sprzedaży. Transakcja może zostać zawarta tylko wtedy, gdy uda się osiągnąć wskazaną cenę.

Jeśli w danej chwili po drugiej stronie nie ma wystarczająco wielu zleceń przeciwnych, dyspozycja jest realizowana częściowo. Na przykład zamiast 200 akcji kupowane jest 120. Zaś dyspozycja zakupu pozostałych 80 czeka na kolejną ofertę sprzedaży.

Zlecenie z limitem ceny może być obwarowane dodatkowym zastrzeżeniem. Warunek WiN (do pierwszego wykonania) oznacza, że jeżeli zlecenie opiewa na 200 akcji, jednak w danej chwili po cenie interesującej inwestora można ich kupić tylko 120, zlecenie jest realizowane częściowo, a jego pozostała część zostaje anulowana.

Inaczej działa warunek WuA (wykonaj lub anuluj). Takie zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu do systemu. Jednak może być wykonane albo w całości (inwestor kupi więc 200 akcji po cenie nie gorszej niż wskazana, o ile będą chętni do sprzedaży), albo wcale.

Nieco podobnie działa zlecenie z warunkiem minimalnej wielkości wykonania (Wmin). Kupujący składa dyspozycję nabycia 200 akcji z limitem ceny

40 zł. Jednak dodatkowo zastrzega, że interesuje go jedynie zakup minimum 150 akcji. Jeśli w chwili przekazania zlecenia na giełdę sprzedający będą oferowali mniej niż 150 papierów, dyspozycja zostanie anulowana.

Informacje o typach zleceń www.gpw.pl

Jak działają różne typy zleceń

Załóżmy, że na sprzedaż wystawionych jest 10 akcji spółki X z limitem ceny 123 zł, 30 akcji z limitem 124 zł, 30 akcji z limitem 125 zł, 20 akcji z limitem 126 zł i 60 akcji z limitem 127 zł. Inwestor chce kupić 100 akcji tej spółki. To, ile faktycznie ich kupi, będzie zależało od typu złożonego zlecenia.

- Zlecenie po każdej cenie zostanie zrealizowane w całości. Inwestor kupi 10 akcji po 123 zł, 30 akcji po 124 zł, 30 akcji po 125 zł, 20 akcji po 126 zł i 10 akcji po 127 zł.