– Trudności mają potem rodziny prowadzące np. postępowania spadkowe – dodaje Adam Litwa, dyrektor wydziału spraw obywatelskich w Rzeszowie. Kłopoty czekają nas przy podziale majątku lub przyznawaniu emerytury. Błędy mogą też wydłużyć całą procedurę wymiany dowodu, a bez niego nie można np. podpisać aktu notarialnego, odebrać awiza na poczcie, założyć konta bankowego itp. Trudniej jest też w urzędach, u notariusza i na unijnych granicach. Paszportu nie honorują np. firmy ubezpieczeniowe. Nie wypłacą więc za jego okazaniem odszkodowania.
Przy wymianie dowodów urzędnicy sprawdzają zgodność podawanych danych z urzędowymi dokumentami. Sprawy te reguluje rozporządzenie o wzorze dowodu osobistego oraz trybie postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich wymiany, zwrotu lub utraty (DzU z 2000 r. nr 112, poz. 1182 ze zm.). Przewiduje ono, że jeśli mieszkamy w innym miejscu, niż się urodziliśmy, to do wniosku o wymianę dowodu musimy dołączyć odpis skrócony aktu urodzenia albo aktu małżeństwa z adnotacją o aktualnie używanym nazwisku. Dokumentów tych nie trzeba dołączać tylko wtedy, gdy zostały sporządzone w urzędzie stanu cywilnego miejsca, w którym wystąpiliśmy o wydanie dowodu. W takich sytuacjach urzędnicy sami sprawdzają w miejscowym USC zgodność danych zawartych we wniosku z odpowiednimi aktami stanu cywilnego i danymi z rejestru meldunkowego. Na podstawie wniosku i dołączonych do niego dokumentów urzędnicy przygotowują specjalne formularze wysyłane później do centrum personalizacji dokumentów (CPD). Centrum na podstawie informacji zamieszczonych w formularzu wystawia dowód osobisty.
Nie zawsze weryfikacja jest prosta. Krzysztof Filiks podkreśla, że wiele starszych osób przyjechało po wojnie zza Buga i nie ma odpowiednich dokumentów. Nierzadko informacji o nich trzeba szukać w archiwum zabużańskim lub urzędu repatriacyjnego. Filiks zaznacza też, że w przeszłości nie sprawdzano skrupulatnie wszystkich danych. Dlatego w dowodach osobistych pojawiały się inne dane niż te z akt urodzenia lub małżeństwa.
– Jana zmienia się w Janusza, Marię w Mariannę, pojawiają się inne daty urodzenia – tłumaczy Filiks.
Podobne problemy mają urzędnicy w Zielonej Górze, gdzie przeważa ludność napływowa z wielu rejonów Polski.
Dowód trzeba wymienić, gdy zmieniają się zawarte w nim dane (np. adres właściciela). Zainteresowany powinien wystąpić o wydanie nowego w ciągu 14 dni od doręczenia mu dokumentu stwierdzającego zmianę. Niezwłocznie trzeba też zgłosić wymianę dowodu, gdy zbliża się termin upływu jego ważności. Niewykluczone więc, że fala wymiany tych dokumentów będzie się przetaczać przez Polskę co dziesięć lat, bo tak długo zachowują ważność nowe plastikowe dowody. Co istotne, osoby starsze mogą uniknąć okresowej wymiany dokumentów. Ci, którzy ukończyli 65 lat, mogą bowiem wystąpić o wydanie dowodu ważnego na czas nieokreślony. Gdy nie wystąpią z takim żądaniem, to po dziesięciu latach czeka ich kolejna wymiana dokumentu.
