Wielka czwórka agrobiznesu

Rynek surowców rolnych przeżywa boom a koncerny te odgrywają coraz większą rolę także na polskim rynku. — W sektorze obrotu zbożami w kraju dominuje 5-6 firm ze światowej czołówki.  Firmy te nigdy nie ujawniają obrotów zbożami i ich udziały w rynku są trudne do oszacowania, ponieważ koncerny traktują te wielkości jako tajemnicę handlową — mówi Maciej Tomaszewicz, dyrektor Izby Zbożowo - Paszowej.

Słabe zbiory na Ukrainie, w Rosji i Kanadzie spowodowały, że zbóż na świecie jest mniej. To dało impuls do wzrostu notowań  pszenicy i kukurydzy, szczyty notowań osiągają także inne surowce rolne: rzepak, bawełna, cukier.

— Wysokie ceny są dobre dla rolników, niskie ceny są dobre dla konsumentów. A my jesteśmy pośrodku — mówi Alberto Weisser, szef Bunge, w rozmowie z tygodnikiem „Economist".

Ta pozycja „pośrodku" daje jednak koncernom z wielkiej czwórki sowite zyski. Notowany na giełdzie w Nowym Jorku ADM wykazał zysk za ostatni kwartał 2010 roku 732 mln dolarów, to jest o 29 proc. wyższy niż rok wcześniej. Bunge, który także jest notowany na giełdzie, miał 292 mln dolarów zysku, podczas gdy rok wcześniej koncern odniósł straty. Dział handlu surowcami rolnymi przynosi szwajcarsko - francuskiej grupie Louis Dreyfus około 35 mld dolarów, podczas gdy dwa lata temu było to, według informacji „Financial Times",  20 mld dolarów.

Największym na świecie przedsiębiorstwem agrobiznesu, które w dodatku od 146 lat pozostanie prywatną firmą jest Cargill. W ostatnim kwartale koncern potroił zyski, wstępnie ocenia się, że w całym ubiegłym roku miał 2,6 mld dolarów zysku netto przy przychodach rzędu 108 mld dolarów.

Dla Amerykanów Cargill jest jak Exon Mobil rynku surowców rolnych. Logo tej firmy nie znajdzie się na pułkach sklepów, a jednak trudno znaleźć żywność, gdzie Cargil nie miałby swojego wkładu.

— Nazwa firmy może nie pojawiać się na opakowaniach produktów spożywczych, ale Cargill produkuje składniki, które obecne są w żywności przetworzonej. Jeśli konsumenci wnikliwie czytają etykiety mogą zobaczyć zaznaczone drobnym drukiem składniki takie jak wysokocukrowy syrop kukurydziany, uwodornione oleje roślinne, kwasek cytrynowy, lecytyna i guma ksantanowa — przekonuje organizacja Food and Water Europe.

Szacuje się, że dwa koncerny: Bunge i ADM odpowiadają w Polsce za połowę rynku przetwórstwa rzepaku czyli produkcji oleju.

— Bunge poprzez Zakłady Tłuszczowe Kruszwica, w skład których wchodzi kilka przedsiębiorstw produkcyjnych, jest obecnie liderem na polskim rynku oleju, na kolejnym miejscu plasuje się ADM. Natomiast szczegółowe udziały tych firm są ich tajemnicą — zaznacza Ewa Myśliwiec z Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju.

ADM, choć zatrudnia w Polsce 200 osób i ma duży zakład produkcyjny w Szamotułach,  jest jedną z najbardziej tajemniczych firm na polskim rynku. — Po reorganizacji firmy wszystkie decyzje podejmuje centrala w Genewie, która nie zna dobrze polskich uwarunkowań — ocenia Mariusz Olejnik, prezes Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku.

Od pięciu lat koncernem rządzi kobieta: Patricia A. Woertz. Pod jej rządami ADM stał się  jednym z największych producentów bioetanolu, zajmując coraz ważniejszą pozycję na amerykańskim rynku paliwowym. Firma wzbudza ciekawość nie tylko w swojej branży ADM stał się dwa lata temu bohaterem w Holywood. W filmie „The Informant" (Intrygant) Matt Damon wcielił się w postać Marka Whitacre'a: informatora FBI pomagającego rozpracować kartelowe praktyki firmy. ADM ten skandal kosztował 400 mln dolarów.