Wędrówki ludów

Historię zasiedlania lądów przez Homo sapiens odtworzył zespół badaczy z Uniwersytetu w Tybindze w Niemczech pracujący pod kierunkiem prof. Kateriny Harvati.

Zobacz galerię zdjęć

– Pierwsza grupa naszych przodków opuściła Afrykę około 130 tys. lat temu.  Grupy ludzkie podążyły wzdłuż wybrzeża przez południową część Półwyspu Arabskiego i Indyjskiego, dalej wzdłuż Zatoki Bengalskiej do Australii i regionu zachodniego Pacyfiku – powiedziała prof. Harvati.

W badaniach brali udział także naukowcy z Uniwersytetu w Ferrarze we Włoszech i francuskiego Narodowego Muzeum Historii Naturalnej. Wyniki eksperymentu badacze opublikowali na łamach internetowego wydania „Proceedings of National Academy of Sciences". („PNAS")

Podróż do świata

– Australijscy Aborygeni, Papuasi i Melanezyjczycy stanowili stosunkowo odizolowane grupy od czasu rozprzestrzeniania się ludzi wzdłuż  tej południowej trasy – uważa Hugo Reyes-Centeno, także z Uniwersytetu w Tybindze, główny autor artykułu w „PNAS". – Inne populacje azjatyckie wydają się potomkami późniejszej wielkiej migracji z Afryki w kierunku północnej Eurazji, która nastąpiła jakieś 50 tys. lat temu.

Ale te dwie wielkie fale migracji nie były jedynymi, było także kilka mniejszych, które na razie jednak nie zostały dostatecznie udokumentowane.

Naukowcy rozpatrywali różne hipotetyczne scenariusze rozprzestrzeniania się gatunku Homo sapiens. Przestudiowali możliwe trasy migracji, analizując warunki geograficzne. Przeanalizowali także dane genetyczne i porównali cechy anatomiczne ludzi z różnych części globu. Zbadali współczesne i kopalne czaszki ludzi z różnych części świata. Przeanalizowali odległości związane z różnymi trasami, a na podstawie cech  genetycznych określili czas rozdzielania się poszczególnych grup.

Wyniki swoich badań porównali z teoretycznymi modelami zasiedlania przez ludzi współczesnych lądów poza Afryką. Na tej podstawie odtworzyli schemat dwóch wielkich migracji.

Ustalenia zespołu prof. Harvati przeczą teorii, co do której większość naukowców była dotychczas zgodna – że fala migracji była tylko jedna. Nie podważają jednak podstawowego założenia, że ludzie żyjący dzisiaj pochodzą od wspólnego przodka, który żył 200–100 tys. lat temu w Afryce.

Obniżenie różnorodności genetycznej i anatomicznej obserwowane u ludzi, postępujące wraz ze zwiększaniem się odległości od Afryki, dotychczas interpretowane było  jako dowód jednorazowego opuszczenia „kolebki ludzkości", które mogło nastąpić 75–50 tys. lat temu. Dopiero ustalenia zespołu prof. Harvati pozwoliły zakwestionować taki scenariusz.

– Oba rodzaje dowodów: anatomiczne – porównanie cech czaszek, jak również dane genetyczne – potwierdzają model wielokrotnego rozprzestrzeniania się grup  ludzkich – powiedziała prof. Harvati. ?– Postęp w  badaniach terenowych i genetyce pozwoli na bardziej szczegółowe odtworzenie ekspansji ludzi współczesnych. Do tej pory możemy tylko spekulować, czy do    opuszczenia Afryki przez część populacji nie przyczyniły się poważne susze w Afryce Wschodniej występujące między 135 tys. a 75 tys. lat temu. Trasa południowa obejmuje ogromny obszar geograficzny, który jeszcze nie został  przebadany. Sporo odkryć jeszcze przed nami.