Wielka tajemnica faraonów

Inżynierowie i fizycy pomogą archeologom rozwikłać zagadkę, co kryją wnętrza największych piramid.

Publikacja: 26.10.2015 17:27

Wielkie piramidy egipskie wciąż pozostają wielką budowlaną i architektoniczną zagadką kraju faraonów

Wielkie piramidy egipskie wciąż pozostają wielką budowlaną i architektoniczną zagadką kraju faraonów

Foto: AFP

Mamdouh el-Damalti, szef egipskiego Ministerstwa Starożytności, podczas konferencji prasowej zorganizowanej w Kairze poinformował o nowym międzynarodowym przedsięwzięciu badawczym, którego celem jest ustalenie, w jaki sposób piramidy były budowane oraz czy kryją we wnętrzach rampy służące do transportowania kamieni na coraz wyższy poziom (co sugeruje wielu archeologów). Naukowcy sprawdzą także, czy są w nie wkomponowane nieznane komnaty zawierające być może sarkofagi.

Program nosi nazwę Scan Pyramids. Biorą w nim udział naukowcy z uniwersytetów w Kairze, Laval w Kanadzie i Nagoja w Japonii, a także specjaliści francuscy z HIP Institut (Heritage, Innovation, Preservation).

W ramach programu Scan Pyramids zbadane zostaną trzy wielkie piramidy w Gizie pod Kairem – Chefrena, Cheopsa i Mykerinosa, oraz mniejsza piramida w Dahszur na południa od stolicy Egiptu, wzniesione dla faraona Snofru, ojca Cheopsa. Wszystkie te obiekty powstały około 4600 – 4500 lat temu.

Badania będą trwały od początku listopada 2015 do końca grudnia 2016 roku. Poszukiwania takich tajemniczych hipotetycznych elementów trwają już od kilkudziesięciu lat, prowadziło je wiele misji archeologicznych z wielu krajów.

Zagadkową wewnętrzną strukturę piramid starali się rozpoznać archeolodzy, fizycy i architekci. Na przykład w latach 60. XX wieku amerykański fizyk Luis Alavarez, laureat Nagrody Nobla, próbował zbadać wnętrze piramid za pomocą mionów – cząstek elementarnych, niestety bez powodzenia. Z podobnym skutkiem próbowano badać piramidy promieniami rentgenowskimi.

– Tym razem będzie inaczej. Umożliwi to najnowsza technologia, jaka zostanie użyta do przeprowadzenia badań nieinwazyjnych. Wykorzystamy najnowocześniejszy sprzęt, jakim dysponują uniwersytety – wyjaśnia kierujący międzynarodowym zespołem prof. Hany Helal z Uniwersytetu w Kairze.

Do badań zostanie użyta termografia w podczerwieni. Specjalistą w tej dziedzinie jest prof. Jean-Claude Barre z Uniwersytetu w Laval. Wokół piramid przesuwana będzie kamera na podczerwień w rytmie wędrującego nad horyzontem Słońca. Będzie ona kierowana ręcznie oraz z dronów. Wychwyci energię, jaką emitują olbrzymie starożytne obiekty. Zmienia się ona w ciągu dnia, w zależności od zmieniającej się temperatury. Kamera zarejestruje te różnice. Na podstawie jej zapisu powstanie barwny obraz – będą na nim plamy niebieskie – odpowiadające miejscom chłodniejszym, oraz czerwone, odpowiadające miejscom cieplejszym. Niebieskie plamy będą świadczyły o obecności obszarów o mniejszej gęstości, które mogą się okazać miejscami pustymi, czyli komorami bądź korytarzami. Obraz taki zostanie stworzony dla każdej z czterech ścian piramidy. Kamera będzie uruchamiana pół godziny przed wschodem Słońca, zarejestrowana wtedy temperatura będzie punktem odniesienia dla dokonywanych pomiarów.

– Odbierany sygnał będzie bardzo słaby. Dlatego, aby poprawnie go interpretować, będziemy zmuszeni wielokrotnie przeprowadzać pomiary. Będziemy musieli nauczyć się odróżniać sygnał właściwy od zakłóceń pochodzących z tła – podkreśla inżynier Xavier Maldague z Uniwersytetu w Laval.

Badacze wrócą także do pomysłu wykorzystania cząstek elementarnych – mionów. Docierają one do powierzchni Ziemi z górnych warstw atmosfery, bombardują ją z częstotliwością 10 tys. razy w ciągu minuty na metr kwadratowy. Podobnie jak promieniowanie rentgenowskie przenikają przez materię. W przypadku piramid umożliwią odkrycie ich wewnętrznej struktury, ponieważ są w stanie przenikać przez warstwy skał grubości wielu metrów. Ta specyficzna, mionowa technika radiograficzna wykorzystywana jest obecnie do badań wulkanów; specjalizują się w niej naukowcy z Uniwersytetu w Nagoi, którzy biorą udział w programie Scan Pyramids.

W ramach tego programu wykorzystana zostanie także technika opracowana w Laboratorium Fizyki Wysokich Energii w Tsukubie w Japonii, stosowana między innymi do sprawdzania stanu reaktorów w elektrowni Fukushima.

Techniki „prześwietlania" promieniami podczerwonymi i cząstkami elementarnymi  zostaną także użyte do zbadania grobowca Tutanchamona, aby zweryfikować teorię brytyjskiego egiptologa Nicholasa Reevesa który przypuszcza, że jest w nim pochowana, w tajemnej komnacie, królowa Nefertiti. Dotychczas nie odnaleziono jej mumii, mimo intensywnych poszukiwań.

Archeologia
Naukowcy zbadali szkielet rzymskiego gladiatora. Przełomowe wyniki analiz
Archeologia
Naukowcy odkryli kolejne tajemnice denisowian. Co wiemy o kuzynach Homo sapiens?
Archeologia
Przełomowe odkrycie archeologów. „Kwestionuje nasze rozumienie historii ludzkości"
Archeologia
Jakie tajemnice kryje stary żydowski cmentarz na Bródnie?
Archeologia
Czy wiek Stonehenge na pewno jest dobrze określony? Zaskakujące odkrycie naukowców