Tam, gdzie rosły pieczarki

Z pociągu ukrytego w schronie w pobliżu Strzyżowa Hitler miał kierować wojną III Rzeszy z Rosją.

Publikacja: 21.08.2016 23:00

Schrony tunelowe w Stępinie ma 15 metrów szerokości i 9 metrów wysokości.

Schrony tunelowe w Stępinie ma 15 metrów szerokości i 9 metrów wysokości.

Foto: Wikimedia Commons, Honza Groh (Jagro) Honza Groh (Jagro)

Pod dwumetrowej grubości, odpornym na wielokrotne trafienia bombami lotniczymi, żelbetowym sklepieniem wielkiego schronu kolejowego w Stępinie w okolicach Strzyżowa przez wiele lat powojennych, w stałej temperaturze i mroku, rosły pieczarki. Wcześniej opuszczona kwatera główna Hitlera „Anlage Süd", z której miał on kierować działaniami Wehrmachtu w wojnie przeciw sowieckiej Rosji na południowym odcinku frontu służyła jako skład ryb „Centrali Rybnej". Był to także magazyn uspołecznionego obuwia.

Schronu wybudowanego przez Organisation Todt dla pociągów sztabowych i specjalnych-jednej z największych budowli fortyfikacyjnych, jakie powstały podczas II wojny światowej-nigdy nie wykorzystywano jako „Führerhauptquartier" . Z jednym jednak wyjątkiem. Przed 75 laty, 27 -28 sierpnia 1941 r. w pociągu „Amerika", podczas wspólnej podróży inspekcyjnej na front wschodni, kwaterowali w FHQ „Anlage Süd" Hitler i Mussolini. Obecnie schron- nie z tego, tylko oczywiście powodu-jest jedną z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w powiecie strzyżowskim. Jego zatopione od czasów wojny i niezbadane nigdy dokładnie podziemia mają kryć-według okolicznej ludności oraz radiestetów i entuzjastów osobliwości militarnych-tajną fabrykę, hitlerowski skarbiec lub luksusowe kasyno.

Najprawdopodobniej to tylko legendy. Schrony tunelowe miały pełnić funkcję kwater polowych Hitlera i jego najwyższych dowódców. We Francji Niemcy zaadaptowali na ten cel istniejące tunele w pobliżu Vendome oraz w Margival w Pikardii. W trzech tunelach kolejowych w okolicach Mönichkirchen w Austrii w czasie kampanii przeciwko Jugosławii i Grecji urządzono schrony dla pociągów „Amerika" , „Atlas" (sztabu dowodzenia Wehrmachtu) oraz „Asien" Göringa. Jedynie w Polsce schrony tunelowe-w Stępinie oraz w Konewce i Jeleniu w pobliżu Spały („Anlage Mittle"), budowano od podstaw, na powierzchni ziemi. Czwarty schron, w Strzyżowie, wydrążono w zboczu Żarnowskiej Góry, wykorzystując dawny przekop z jeszcze czasów austriackich.

Budowa obiektów FHQ „Anlage Süd", przy której zatrudniono ok. 4 tys. robotników w większości sprowadzonych z Niemiec, dla zachowania tajemnicy zarejestrowana jako inwestycja berlińskiej firmy chemicznej „Askania-Werke", rozpoczęła się jesienią 1940 r. Nad rzeczką Stępinką powstał w ciągu 10 miesięcy schron główny długości 393 m. Połączony z nim podziemnym przejściem schron nr 2 mieszczący urządzenia zaplecza technicznego kwatery-m.in kotłownię, zbiorniki wody, agregaty prądotwórcze-oraz żelbetowe schrony bojowe.

O ulokowaniu FHQ w Stępinie i Strzyżowie zadecydowało sąsiedztwo szlaków kolejowych i drogowych Kraków-Lwów oraz Centralnego Okręgu Przemysłowego, skąd okupant ściągał wyposażenie i tysiące ton materiałów budowlanych. Szczególnie wiele cementu i stali pochłonął schron w Stępinie. Schron główny, liczący 15 m szerokości u podstawy i 9 m wysokości. Mieszczący „nawę główną" i ciąg pomieszczeń dla obsługi, wzniesiono w jego środkowej części na planie łuku, by utrudnić celowanie załogom alianckich bombowców. Oba schrony wyposażono w stalowe wrota o wadze ok. 20 t. W Strzyżowie można oglądać je do dzisiaj-oraz systemy wentylacyjne z filtrami, zapewniające ochronę przed atakiem chemicznym i biologicznym.

Pomimo prozaicznych losów powojennych, gdy schrony tunelowe wykorzystywano jako magazyny, garaże i pomieszczenia produkcyjne wielkie budowle z czasów III Rzeszy na Podkarpaciu otacza aura tajemnicy i przyciągają coraz więcej zwiedzających nie tylko z kraju, ale także zagranicy.

Pod dwumetrowej grubości, odpornym na wielokrotne trafienia bombami lotniczymi, żelbetowym sklepieniem wielkiego schronu kolejowego w Stępinie w okolicach Strzyżowa przez wiele lat powojennych, w stałej temperaturze i mroku, rosły pieczarki. Wcześniej opuszczona kwatera główna Hitlera „Anlage Süd", z której miał on kierować działaniami Wehrmachtu w wojnie przeciw sowieckiej Rosji na południowym odcinku frontu służyła jako skład ryb „Centrali Rybnej". Był to także magazyn uspołecznionego obuwia.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Materiał partnera
Dolny Śląsk mocno stawia na turystykę
Regiony
Samorządy na celowniku hakerów
Materiał partnera
Niezależność Energetyczna Miast i Gmin 2024 - Energia Miasta Szczecin
Regiony
Nie tylko infrastruktura, ale też kultura rozwijają regiony
Regiony
Tychy: Rządy w mieście przejmuje komisarz wybrany przez Mateusza Morawieckiego