Chodzi o ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. poz. 1070 ), która weszła w życie 5 sierpnia 2016 r.. Zmieniła ona przepisy dotyczące obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta w sposób budzący poważne zaniepokojenie nie tylko Rzecznika Praw Obywatelskich, lecz również pacjentów i środowiska lekarskiego.
Jak przypomina Adam Bodnar w wystąpieniu do Konstantego Radziwiłła, obowiązek zachowania przez lekarza w tajemnicy informacji dotyczących pacjenta, a powziętych w związku z wykonywaniem zawodu, wywodzi się z zasad konstytucyjnych (prawo obywatela do ochrony życia prywatnego, prawo do komunikowania się oraz prawo człowieka do ochrony przed ujawnieniem informacji dotyczących jego osoby). Tajemnica lekarska daje gwarancję dla tych konstytucyjnych wartości na poziomie ustawowym. Tajemnicą objęte są nie tylko dane dotyczące stanu zdrowia, ale także wszelkie inne informacje, w tym też te przekazane przez osoby trzecie lub takie, o których lekarz dowiedział się samodzielnie. Tajemnica wiąże lekarza również w zakresie informacji, które przekazuje mu pacjent, nawet jeśli dotyczą osób trzecich.
Nie wszystko musi być jawne po śmierci
Udostępnienie informacji objętych tajemnicą lekarską osobom trzecim za życia pacjenta może nastąpić co do zasady na podstawie zgody pacjenta. W ocenie RPO konieczność ochrony prywatności pacjenta i budowania niezbędnego dla procesu leczenia zaufania do lekarza, przemawiają za tym, by tajemnica wiązała lekarza także po śmierci pacjenta.
- Decyzja pacjenta o tym, jakie informacje przekaże lekarzowi, może być bowiem zasadniczo różna w przypadku, gdyby był świadomy, że po śmierci mogą zostać one ujawnione, nawet osobom najbliższym - wyjaśnia swoje stanowisko Rzecznik.
Tymczasem po nowelizacji zmieniły się przesłanki zwolnienia lekarza z obowiązku tajemnicy. Lekarz jest związany tajemnicą lekarską po śmierci pacjenta, chyba że zgodę na jej ujawnienie wyrazi osoba bliska. Osoba ta może jednocześnie określić zakres ujawnienia informacji objętych tajemnicą lekarską. Nie ma zastosowania przepis, zgodnie z którym, co do zasady, ujawnienie tajemnicy może nastąpić jedynie w niezbędnym zakresie. Inny przepis wyłącza możliwość zwolnienia lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy w przypadku, gdy jej ujawnieniu sprzeciwi się inna osoba bliska.
