Petent, który w maju 2020 r. złożył do kierownika urzędu stanu cywilnego wniosek o zmianę nazwiska, uzasadnił to zamiarem startu w wyborach prezydenckich. Zmiana obecnego nazwiska o pochodzeniu chłopskim mogłaby zwiększyć jego szanse – przekonywał.

Wiele polskich rodzin ma przodków wywodzących się ze stanu chłopskiego. Wprawdzie, jak twierdzą językoznawcy, tworzenie nazwisk rozpoczęło się w Polsce jeszcze w średniowieczu i trwało do końca XVII w.,lecz przyjmowała je najpierw szlachta, potem mieszczanie, a dopiero na końcu chłopi – i to właśnie ta grupa była najliczniejsza. Choć w świetle obowiązującego prawa nie ma podziału na nazwiska szlacheckie, chłopskie i niechłopskie, związane z nimi resentymenty występują do dziś.

Czytaj też: Zmiana nazwiska tylko z ważnych powodów - wyrok WSA

Ustawa o zmianie imienia i nazwiska przewiduje, że każdy obywatel polski może wystąpić o taką zmianę. W szczególności, gdy są ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka – lub z innych ważnych powodów. Kierownik USC uznał, że wnioskodawca ich nie podał, i wydał odmowną decyzję. Zmiana nazwiska, motywowana zamiarem wzięcia udziału w wyborach prezydenckich, jest niedopuszczalna, ponieważ wprowadzałoby to w błąd potencjalnych wyborców co do osoby kandydata i jego rzeczywistego nazwiska – stwierdził w decyzji.

Odwołując się do wojewody łódzkiego, wnioskodawca podkreślił, że jest nauczycielem z nieposzlakowaną opinią. W sposób niedopuszczalny kierownik USC sugeruje, że zmieniając nazwisko, chciałby cokolwiek ukryć czy wprowadzić w błąd wyborców. A chociaż nie ma w Polsce podziału na nazwiska chłopskie i niechłopskie, jednak inne są odczucia potencjalnych wyborców.

Wojewoda utrzymał decyzję w mocy. Stwierdził, że sama wola osoby wnioskującej o zmianę imienia i nazwiska nie wystarczy do takiej zmiany. Względna stabilizacja imion i nazwisk jest wartością prawnie chronioną. Ważne powody nie mogą więc wynikać z subiektywnego przekonania, lecz muszą sprostać obiektywnym kryteriom. Trudno przyjąć, że chęć zmiany nazwiska, które zdaniem wnioskodawcy jest chłopskim, na nazwisko niechłopskie, by przez to zwiększyć swoją szansę w wyborach, jest okolicznością szczególną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, do którego wnioskodawca zaskarżył decyzję wojewody, oddalił skargę. Uzasadniając wyrok, sędzia sprawozdawca Teresa Rutkowska powiedziała, iż organy prawidłowo stwierdziły, że zmiana nazwiska o pochodzeniu chłopskim na inne nazwisko, by zwiększyć swoją szansę w wyborach na urząd prezydenta, nie jest ważnym powodem, o którym mówi ustawa o zmianie imienia i nazwiska.

Sygnatura akt: III SA/Łd 717/20