- Projekt uchwały rady gminy nie został przekazany do zaopiniowania organizacji związkowej, mimo istnienia takiego obowiązku. Czy można przyjąć, że takie naruszenie prawa miało nieistotny charakter?
Nie. Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości bądź w części orzeka organ nadzoru (odpowiednio wojewoda albo regionalna izba obrachunkowa) w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia tego aktu. W razie nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza jednak nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, że uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa (art. 91 ust. 4 u.s.g.).
Przesłanką stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy jest zatem istotne naruszenie prawa. Jak zwrócono uwagę w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 lutego 2016 r. (sygn. II FSK 3595/13, LEX nr 2036630), do istotnych naruszeń, skutkujących nieważnością uchwały, zalicza się naruszenie: przepisów wyznaczających kompetencję do podejmowania uchwał, podstawy prawnej podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego przez ich wadliwą wykładnię, a także przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał. Do istotnych naruszeń nie zalicza się jednak braku wskazania podstawy prawnej uchwały bądź wskazania niewłaściwej czy niepełnej podstawy prawnej, jeżeli istnieje przepis prawa stanowiący podstawę do podjęcia tej uchwały. Za nieistotne naruszenia uznaje się naruszenia drobne, niedotyczące istoty zagadnienia, a do kategorii istotnych naruszeń zalicza się naruszenia znaczące, wpływające na treść uchwały. Istotnym naruszeniem prawa jest naruszenie, którego skutki nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawa (wyrok NSA z 18 października 2016 r., sygn. II GSK 1650/16, LEX nr 2168693).
Zgodnie z art. 19 ustawy o związkach zawodowych reprezentatywna organizacja związkowa ma prawo opiniowania projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. Organy samorządu terytorialnego kierują projekty tych aktów do odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii (zasadniczo nie krótszy niż 30 dni). Nieprzedstawienie opinii w terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.
Natomiast w razie wyrażenia opinii i odrzucenia w całości lub w części stanowiska związku, właściwy organ samorządu informuje o tym związek na piśmie, podając uzasadnienie swojego stanowiska. Jak zwrócono uwagę np. w wyroku NSA z 14 kwietnia 2015 r. (sygn. I OSK 2961/14, LEX nr 1682176), związki zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, a także bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych. Związki zawodowe współuczestniczą w tworzeniu korzystnych warunków pracy, bytu i wypoczynku. Powoduje to, że za każdym razem, gdy projekt aktu prawnego zawiera regulacje dotyczące wskazanej wyżej materii, odpowiednie (reprezentatywne) organizacje związkowe są uprawnione do zaopiniowania projektu tego aktu. Uprawnienie to jest niezależne od faktu przynależności do związku osób, na które rozciągną się skutki danego aktu prawnego. Z uwagi na to, że udział związków zawodowych w procesie legislacyjnym jest regulowany ustawowo, przypadek pominięcia tych związków w opiniowaniu projektu uchwały stanowi istotne naruszenie prawa (por. np. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 17 września 2015 r., sygn. II SA/Go 405/15, LEX nr 1821971).
