Braki kadrowe nie uzasadniają przewlekłości postępowania administracyjnego

Przewlekłość organu administracji ma charakter rażącego naruszenia prawa, ponieważ postępowanie trwało jedenaście miesięcy, a pierwszej czynności w sprawie dokonano po dwóch miesiącach od wniesienia przez skarżącego wniosku.

Publikacja: 16.07.2019 06:50

Braki kadrowe nie uzasadniają przewlekłości postępowania administracyjnego

Foto: Fotolia

Organizacyjne problemy organu nie mogą rodzić negatywnych skutków dla strony i wpływać na ograniczenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki w postępowaniu prowadzonym w sposób wnikliwy i szybki – orzekł NSA w wyroku z 27 czerwca 2019 r., II OSK 1009/19, LEX nr 2687408.

Czytaj także: Postępowanie administracyjne: czy od decyzji o zwrocie sprawy do I instancji strona może wnieść sprzeciw

Zasada szybkiego działania

Organy administracji publicznej, w stosunku do działań których zarzucono przewlekłość w skardze do sądu administracyjnego nie mogą powoływać się wzrost liczby rozpatrywanych spraw lub braki kadrowe celem zwolnienia się od odpowiedzialności. Obowiązkiem organu administracji publicznej jest przestrzeganie zasady wnikliwego i szybkiego działania (art. 12 k.p.a.) oraz dochowywać terminów określonych w ustawie (art. 35 i 36 k.p.a.). Stwierdzenia te zostały przywołane w  omawianym wyroku NSA z 27 czerwca 2019.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym: cudzoziemiec niebędący obywatelem Unii Europejskiej we wrześniu 2017 r. zwrócił się z wnioskiem do wojewody małopolskiego o wydanie mu zezwolenia na pobyt czasowy. Pierwsze czynności w sprawie organ podjął w listopadzie 2017 r. W styczniu 2018 r. strona została zawiadomiona o nowym terminie załatwienia sprawy, który został wyznaczony na marzec 2018 r., jako powód wydłużenia czasu postępowania organ wskazał konieczność prowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Z kolei w maju 2018 r. organ wezwał stronę do uzupełnienia dokumentów załączonych do wniosku jednocześnie wyznaczając kolejny, nowy termin załatwienia sprawy na lipiec 2018 r. Ostatecznie w sierpniu 2018 r. została wydana decyzja administracyjna zgodna z żądaniem strony. Jednak strona przed doręczeniem jej decyzji zdążyła we wrześniu 2018 r. wnieść ponaglenie na działanie organu i kilka dni później skargę na bezczynność organu do WSA w Krakowie.

Odpowiadając na skargę wojewoda podnosił, że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków zaskarżenia na etapie postępowania administracyjnego, co skutkowało niedopuszczalnością skargi. Z kolei odnosząc się do zarzutów merytorycznych podniesiono, że liczba spraw cudzoziemców załatwianych przez organ wzrosła w latach 2017 i 2018. Organ wyliczył, że w interesującym okresie na jeden referat przypadało ok. 500 spraw. Stąd nie było możliwości szybszego załatwienia sprawy i niezasadne jest twierdzenie skarżącego o niedochowaniu należytej staranności.

Rozpoznając sprawę sąd I instancji umorzył skargę w przedmiocie bezczynności wojewody z uwagi na załatwienie sprawy, jednak WSA uznał, że postępowanie było prowadzone przewlekle o charakterze rażącego naruszenia prawa. W związku z powyższym na rzecz skarżącego zasądzono 1 tys. zł. wraz z kosztami postępowania.

Skarga kasacyjna

Od wyroku organ wniósł skargę kasacyjną. Z zarzutów skargi kasacyjnej należy wskazać na dwa odnoszące się do istotnych zagadnień prawnych. Pierwszy dotyczył kwestii wyczerpania środków odwoławczych w sprawach bezczynności na etapie postępowania administracyjnego. Drugi polegał na stwierdzeniu, że trudności organizacyjne leżące po stronie organu nie uzasadniają stwierdzenia, że przewlekłość postępowania administracyjnego miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Odnosząc się do pierwszego zagadnienia NSA podkreślił, że stosownie do art. 53 § 2b ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.) wniesienie skargi na bezczynność organu jest dopuszczalne w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do organu wyższej instancji. Oznacza to, że nie jest konieczne by pismo-ponaglenie wystosowane przez stronę nawet dotarło do właściwego organu. Tym bardziej nie jest konieczne by strona zapewniła organowi odpowiedni czas na rozpatrzenie kwestii przewlekłości w toku postępowania administracyjnego. Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują żadnego terminu, który wiąże stronę w przypadku wnoszenia skargi na bezczynność.

Omawiając drugie z kolei zagadnienie – rażący charakter naruszenia prawa w zaistniałym stanie faktycznym NSA stwierdził, że przymiot ten wynika z opieszałości działania organu. W ocenie sądu opieszałość polegająca na tym, że pierwsza czynność w sprawie została podjęta po dwóch miesiącach od wniesienia wniosku i fakcie, że całe postępowanie trwało jedenaście miesięcy było wystarczające do stwierdzenia rażącego naruszenia prawa. Nie ma znaczenia z jakiego powodu doszło do przewlekłości postępowania, gdyż aspekt ten musi być oceniany obiektywnie. NSA podkreślił, że nie jest dopuszczalna sytuacja w której braki kadrowo-organizacyjne i ich negatywne skutki obciążają stronę.

Podsumowanie

Omawiany wyrok ma istotny walor praktyczny. Istotne dla potencjalnej strony postępowania administracyjnego jest stwierdzenie, że skarga na bezczynność może być wniesiona w każdym czasie po uprzednim wniesieniu ponaglenia. W praktyce oznacza to, że może ona zostać przedłożona następnego dnia po wniesieniu ponaglenia. Dla przebiegu dalszego postępowania sądowoadministracyjnego będzie istotne, że strona będzie mogła przedstawić, opatrzone wcześniejszą względem skargi na bezczynność, pismo zawierające ponaglenie.

Natomiast w kwestii odpowiedzialności organu za nadmierny czas prowadzenia postępowania trzeba dojść do wniosku, że ma ona charakter obiektywny. W świetle omawianego orzeczenia i wcześniejszych wyroków sądów administracyjnych nie ma znaczenia przyczyna takich opóźnień. Sąd administracyjny orzekając o grzywnie lub kwocie przyznawanej stronie na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a. powinien mieć na względzie charakter prewencyjno-dydaktyczny takiej sankcji wymierzanej organowi. Takie wyroki sądów administracyjnych powinny ponadto być sygnałem dla prawodawcy w zakresie niezbędnych zmian w administracji publicznej. Są one źródłem informacji, które powinny przełożyć się na zwiększenie środków finansowych, którymi dysponują organy z uwagi na konieczność zwiększenia liczby ich pracowników albo na wprowadzenie odpowiednich zmian ustrojowych.

Sygnatura akt: II OSK 1009/19

Podstawa prawna: ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1302 ze zm.)

ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2096 ze zm.)

Organizacyjne problemy organu nie mogą rodzić negatywnych skutków dla strony i wpływać na ograniczenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki w postępowaniu prowadzonym w sposób wnikliwy i szybki – orzekł NSA w wyroku z 27 czerwca 2019 r., II OSK 1009/19, LEX nr 2687408.

Czytaj także: Postępowanie administracyjne: czy od decyzji o zwrocie sprawy do I instancji strona może wnieść sprzeciw

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona