Łatwiej jest zwolnić pracownika służby cywilnej

Po zmianie linii orzeczniczej Sądu Najwyższego łatwiej jest zwolnić pracownika służby cywilnej. W razie ciężkiego naruszenia przez niego obowiązków, pracodawca zwolni go z pracy w trybie natychmiastowym.

Aktualizacja: 21.02.2017 10:35 Publikacja: 21.02.2017 05:10

Łatwiej jest zwolnić pracownika służby cywilnej

Foto: 123RF

Zasady rozwiązywania stosunku pracy z urzędnikami służby cywilnej zostały szczegółowo opisane w ustawie pragmatycznej tej służby. Na temat zwolnień pracowników sc ustawa ta milczy. Oznacza to, że do tej grupy członków korpus sc stosować należy przepisy kodeksu pracy. Wynika to z art. 9 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc). Zgodnie z jej przepisami, w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy.

Co mówią przepisy

Gdyby nie przepisy rozdziału IX ustawy o służbie cywilnej poświęconego odpowiedzialności dyscyplinarnej członka korpusu sc, a więc także pracownika tej służby nie byłoby wątpliwości, że chcąc rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem sc pracodawca ma do wyboru wszystkie wymienione w kodeksie pracy tryby. A więc: porozumienie stron, wypowiedzenie umowy o pracę czy też zwolnienie bez wypowiedzenia zarówno z winy (art. 52 kp) jak i bez winy pracownika(53 kp).

Jednak zważywszy na wspomniane wyżej regulacje rozdziału IX ustawy o sc w tym art.114 ust. 2 usc, który za naruszenie obowiązków członka korpusu sc przewiduje zastosowanie kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy w urzędzie, co skutkuje wygaśnięciem stosunku pracy, przez wiele lat w orzecznictwie SN dominował pogląd, że rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem sc w trybie art. 52 kp jest niedopuszczalne. Uznawano, bowiem, że unormowania ustawy o sc w tym zakresie mają charakter wyczerpujący (por. wyrok z 11 marca 2008 r. II PK 193/07, wyrok z 7 kwietnia 2010 r. PK, 206/09) co przesądzało, że stosowanie w tym samym zakresie przepisów kodeksu pracy nie mogło mieć miejsca.

Komisja zamiast szybkiego zwolnienia

W związku z takim stanowiskiem orzecznictwa przez wiele lat pracodawcy chcąc pozbyć się z urzędu pracownika, który ciężko naruszył swoje obowiązki pracownicze musieli wszczynać postępowanie dyscyplinarne, czyli decydować się na długo trwającą procedurę, wymagającą zaangażowania wielu osób (np. rzecznika dyscyplinarnego i komisji dyscyplinarnej), której wyniku nie mogli być do końca pewni. Komisja oceniając określone zachowanie pracownika mogła przecież wymierzyć mu mniej dotkliwą karę niż kara wydalenie z pracy w urzędzie nie godząc się z argumentami pracodawcy, że pracownik za swój czyn lub zaniechanie powinien być usunięty z grona członków korpusu sc.

Tego typu podejście SN dla wielu, w tym również dla pracodawców, było tym trudniejsze do zrozumienia, że podobnych kłopotów nie było w razie konieczności zwolnienia urzędnika sc, czyli osoby, które stosunek pracy, co do zasady powinien być bardziej stabilny i mocniej chroniony niż pracownika sc. W takiej sytuacji mogli oni, bowiem skorzystać art. 71 ust.7 usc, zgodnie, z którym rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem sc bez wypowiedzenia z jego winy może nastąpić w razie:

- obowiązków członka korpusu służby cywilnej, jeżeli wina urzędnika jest oczywista;

- popełnienia przez urzędnika w czasie trwania stosunku pracy przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;

- zawinionej przez urzędnika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie jest możliwe wyznaczenie urzędnikowi stanowiska uwzględniającego jego przygotowanie zawodowe.

Sąd zmienia zdanie

Od 2009 roku orzecznictwo SN zaczęło jednak stopniowo ewaluować. Najpierw sąd ten dopuścił, aby w razie ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków członka korpusu sc przez pracownika sc pracodawca mógł zrezygnować z postępowania dyscyplinarnego i zwolnić pracownika w drodze wypowiedzenia (uzasadnienie wyroku z 24 sierpnia 2010 r. I PK 36/10, oraz wyrok SN z 26 stycznia 2012 r. III PK 47/11). Następnie, w wyroku z 15 marca 2011 r. (I PK 192/10) SN pozwolił na zastosowanie wobec pracowników sc art. 52 kp, wprawdzie tylko w okrojonym zakresie (wyłącznie jego § 1 pkt 2 i 3) a więc tylko w sytuacji, gdy zwolnienie takie uzasadnione jest popełnieniem przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem czy też zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Innymi słowy dopuścił stosowanie wobec pracowników sc przepisów kp o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia wtedy, gdy pracownik taki tracił legitymacje do bycia członkiem korpusu tej służby z powodu niespełnienia warunków zatrudnienia w tej służbie. W sprawie, w której zapadł cytowany wyrok pracownik sc został skazany prawomocnym wyrokiem z art. 178 a par.1 kodeksu karnego a pracodawca rozwiązał z nim stosunek pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 2 kp uzasadniając to popełnieniem przez niego przestępstwa umyślnego, uniemożliwiającego zatrudnienie na dotychczasowym stanowisku. A SN uznał, że rygory selekcyjne zamieszczone w art. 4 usc wskazują, że w służbie cywilnej nie może być zatrudniona osoba skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Gdy jednak do tego dojdzie traci podstawę prawną dla uzyskania pierwotnie statusu członka korpusu sc. W przypadku urzędników ustawa o sc przewiduje w takiej sytuacji albo wygaśnięcie stosunku pracy (art. 70 usc), albo rozwiązanie stosunku pracy z winy urzędnika (art. 71 ust. 7 usc). Analogicznej regulacji nie znajdujemy w pragmatyce dotyczącej pracowników umownych, co według SN uzasadnia stosowanie wobec niego trybu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przewidzianego w kodeksie pracy.

Ważne!

Pracownika sc w razie ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków członka korpusu, dyrektor generalny może zwolnić bez potrzeby wszczynania procedury dyscyplinarnej

Ciężkie naruszenie obowiązków inaczej

To rozstrzygnięcie dopuściło, zatem stosowanie art.52 kp, ale w niepełnym zakresie. Nadal, bowiem stosowania art. 52 § 1 pkt 1 kp wobec tej kategorii członka korpusu sc uznawane było za niedopuszczalne. Było, gdyż ostatnie wyroki SN dotyczące w tej kwestii świadczą o tym, że i w tym zakresie SN zmienił pogląd. W wyroku z 7 października 2015 r. (II PK 259/14) SN przypomniał najpierw, że rozwiązanie stosunku pracy z członkiem korpusu sc, który ciężko narusza podstawowe obowiązki pracownicze lub służbowe, może nastąpić nie tylko w procedurze dyscyplinarnej przez wymierzenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej jej urzędnika (art. 114 ust. 1 pkt 6 usc), albo wydalenia z pracy w urzędzie pracownika sc (art. 114 ust. 2 pkt 4 usc), ale także przez rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem sc bez wypowiedzenia z winy urzędnika, co może nastąpić w razie ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków członka korpusu sc, jeżeli wina urzędnika jest oczywista (art. 71 ust. 7 pkt 1 ustawy). A następnie uznał, że tym bardziej możliwe jest rozwiązanie w tym trybie stosunku pracy z niebędącym urzędnikiem pracownikiem sc z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Zdaniem SN do pracodawcy, zatem należy wybór adekwatnego sposobu dyscyplinowania lub sankcjonowania konkretnego naruszenia obowiązków służbowych pracownika sc w takiej sytuacji (por. wyroki SN: z 15 marca 2011 r., I PK 192/10, z 19 kwietnia 2012 r., II PK 203/11). Omawiane orzeczenie kończy, zatem, jak się wydaje, wieloletni spór, co do uprawnień pracodawcy w takiej sytuacji.

Przykład

Pracownik sc nie złożył w wymaganym terminie, czyli do 31 marca kolejnego oświadczenia o stanie majątkowym, do czego zobowiązywała go ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 216, poz. 1584 ze zm.). Z tego powodu pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę w trybie art. 52 par. 1 pkt 1 kp, a SN, do którego sprawa trafia uznał jego racje (wyrok 7 października 2015 r. II PK 259/14). Zdaniem SN już jednorazowe niezłożenie takiego oświadczenia powoduje odpowiedzialność służbową (art. 13 ustawy antykorupcyjnej), w tym odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie obowiązków członka korpusu sc (art. 113 ust. 1 usc), która uzasadnia zastosowanie jednej z kar dyscyplinarnych (art.114 usc). Równocześnie nie może podlegać jakimkolwiek wątpliwościom ani kontrowersjom prawnym lub prawniczym, że umyślne (oczywiście zawinione), uporczywe (permanentne) deliktowe niewykonywanie („sabotowanie") obowiązku składania antykorupcyjnych oświadczeń majątkowych przez zobowiązanych do tego pracowników państwowej sc stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych zagrożone rygorem adekwatnej odpowiedzialności (art. 9 ust. 1 sc w związku z art. 52 § 1 pkt 1 kp), bez konieczności wszczynania procedury dyscyplinarnej.

podstawa prawna: Art. 3-4, art.9, art.70-71 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 134 ze zm.)

podstawa prawna: Art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)

Zasady rozwiązywania stosunku pracy z urzędnikami służby cywilnej zostały szczegółowo opisane w ustawie pragmatycznej tej służby. Na temat zwolnień pracowników sc ustawa ta milczy. Oznacza to, że do tej grupy członków korpus sc stosować należy przepisy kodeksu pracy. Wynika to z art. 9 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc). Zgodnie z jej przepisami, w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe