Wkrótce Skarb Państwa może zostać zasypany pozwami o wypłatę odszkodowania za zły stan powietrza. Wszystko zależy od rozstrzygnięcia warszawskiego Sądu Apelacyjnego: 17 lutego wyda on wyrok w precedensowej sprawie aktorki Grażyny Wolszczak.

– Jakość powietrza w Polsce jest fatalna. Najgorzej jest w okresie grzewczym. Przeszło 3 miliony domów jest wciąż ogrzewanych piecami węglowymi starej daty. W ubiegłym tygodniu w niektóre dni w całej Polsce państwowe stacje pomiaru jakości powietrza wskazywały, że jego stan jest bardzo zły. Oznaczało to, że chorzy, seniorzy, dzieci, kobiety w ciąży stanowczo powinny zostać w domu, a pozostali ograniczać wyjścia do niezbędnego minimum – alarmuje Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego.

Czytaj także: Smog: dramatycznie wysokie stężenie pyłów w Polsce

Tłumaczy, że takie pozwy jak Grażyny Wolszczak mają zwrócić uwagę na problem i zmusić państwo do działania. Prawo do oddychania czystym powietrzem jest dobrem osobistym człowieka, tak samo jak prawo do zdrowego życia. Polacy mają więc pełne prawo żądać jego respektowania.

Dwa lata temu Sąd Rejonowy w Warszawie orzekł, że Skarb Państwa musi zapłacić

5 tys. zł za naruszenie dóbr osobistych aktorki Grażyny Wolszczak, bo mało skutecznie walczył ze smogiem.

Zdaniem sądu w Warszawie i w całej Polsce w ostatnich dziesięciu latach, których dotyczył pozew, stężenie pyłów PM 2,5 i PM 10 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu w zimie zdecydowanie przekraczało dopuszczalne normy. Sąd zacytował też raport Najwyższej Izby Kontroli, z którego wynika, że Polska należy do najbardziej zanieczyszczonych krajów Unii Europejskiej.

– Jeżeli apelacja Skarbu Państwa zostanie oddalona, to będzie to pierwszy w Polsce prawomocny wyrok potwierdzający, że każdej osobie przysługuje prawo do korzystania z niezanieczyszczonego powietrza, a za zły stan powietrza w Polsce odpowiada Skarb Państwa – wyjaśnia Radosław Górski, radca prawny. – W kolejce na rozstrzygnięcie w apelacji czeka jeszcze sprawa aktorki Katarzyny Ankudowicz, aktorów Jerzego Stuhra i Lesława Żurka, dziennikarza Mariusza Szczygła. Im nie wyznaczono jeszcze terminów rozpraw – mówi Górski.

Prawo do czystego powierza trafiło również na wokandę Sądu Najwyższego. Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowił zadać SN pytanie prawne, czy prawo do życia w czystym środowisku i oddychania powietrzem spełniającym standardy stanowi dobro osobiste.

Były też pierwsze próby wniesienia pozwu zbiorowego.

– Wystąpiliśmy z pozwem zbiorowym do Sądu Okręgowego w Warszawie. Do pozwu przystąpiło ponad 200 osób. Pozew grupowy jest ciągle na etapie rozstrzygania wątpliwości formalnych. Sąd nieprawomocnie go odrzucił. Uważam, że postanowienie o odrzuceniu pozwu grupowego jest bezpodstawne. Kancelaria zaskarży to postanowienie i zrobi wszystko, aby sąd ostatecznie przyjął ten pozew do rozpoznania – mówi Radosław Górski.

– Po wygranym grupowym procesie sądowym Skarb Państwa nie będzie mógł już twierdzić, że nie ponosi odpowiedzialności za fatalny stan powietrza w Polsce, a właśnie takie jest niestety jego stanowisko w toczących się procesach indywidualnych, prowadzonych obecnie przez kancelarię. Pozew grupowy powinien skłonić władze do podjęcia szybkich i skutecznych działań. Rząd uświadomi sobie, że dalsze zaniedbania spowodują powstanie potencjalnie masowych roszczeń odszkodowawczych – tłumaczy mec. Górski.