- Wdrożenie odpowiedniego systemu wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną i psychiczną, które są uczestnikami postępowania karnego oraz wdrożenie rozwiązań dotyczących sposobu postępowania wobec nich wymaga podejmowania działań o charakterze długofalowym i wielopłaszczyznowym. W mojej ocenie kluczowe znaczenie ma poszerzenie zakresu kształcenia, skierowanego do przedstawicieli wszystkich organów, które biorą udział w postępowaniu karnym, o problematykę dotyczącą niepełnosprawności – wskazał Adam Bodnar w wystąpieniu do dyrektorki Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury dr hab. Małgorzaty Malanowskiej.
Rzecznik zauważył, że z takim apelem zwrócił się także do Policji, Służby Więziennej i Służby Kuratorskiej.
- Z tożsamym postulatem zwracam się również do Pani Dyrektor. Z przykrością bowiem stwierdzam, że programy szkolenia sędziów i prokuratorów prowadzone przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, nie przewidują wprost żadnego bloku szkoleniowego poświęconego ochronie praw osób z niepełnosprawnościami. Konsekwencją niewystarczającej wiedzy bywa stereotypowe postrzeganie takich osób – podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich.
Skala problemu
Problem jest poważny, co pokazuje analiza spraw przeprowadzona w ciągu ostatniego roku w Biurze RPO. Wykazała, że było 80 postępowań sądowych toczących się wobec 33 skazanych z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną. W wyniku działań RPO doszło do zakwestionowania 34 rozstrzygnięć, co stanowi 40 % analizowanych spraw. Analiza skutkowała wniesieniem 12 kasacji, a kolejne pozostają w przygotowaniu. Ponadto, w odniesieniu do 22 postępowań RPO występował do Prezesów Sądów o rozważenie wznowienia postępowania, co zaowocowało wydaniem pozytywnego rozstrzygnięcia w 18 sprawach (stan na dzień 28 lutego 2017 r.). Jak szkoleni są sędziowie i prokuratorzy?
W odpowiedzi na wystąpienie RPO, dr hab. Małgorzata Malanowska wskazała, że Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury stara się poprzez realizację swoich ustawowych zadań przekazywać przyszłym i aktualnym kadrom wymiaru sprawiedliwości niezbędną w tym zakresie wiedzę i najlepsze praktyki oraz kształtować odpowiednie postawy etyczne celem zapewnienia realizacji w pełnym zakresie uprawnień procesowych tych uczestników postępowania karnego. Poinformowała przy tym, że:
