Właściciel gruntu uzyskuje stosowną rekompensatę za ograniczenie prawa własności w wyniku umowy lub orzeczenia sądowego o ustanowieniu służebności, a w razie bezumownego korzystania z niej takiej rekompensaty nie uzyskuje. Posiadanie przedsiębiorstwa w zakresie służebności odpowiadającej służebności przesyłu obejmuje obszar faktycznego wykonywania posiadania, co nierozerwalnie wiąże się z zakresem ograniczenia praw właściciela. Przepisy rozporządzeń określających warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe, są adresowane przede wszystkim do przedsiębiorcy przesyłowego, który w celu wybudowania i użytkowania sieci przesyłowej musi spełnić warunki techniczne, w tym w zakresie strefy ochronnej w celu zapewnienia bezpieczeństwa gazociągu. Przepisy te wiążą także organy administracji oraz właściciela nieruchomości, który nie może zabudować strefy ochronnej. Z tego uregulowania nie wynika jednak, że wyłączenie części uprawnień właścicielskich następuje bez ekwiwalentu pieniężnego. Skoro ustanowienie strefy ochronnej jest konsekwencją wybudowania gazociągu będącego własnością przedsiębiorstwa przesyłowego, to służebność odpowiadająca treści służebności przesyłu musi obejmować także tę strefę, a zatem posiadanie nieruchomości w zakresie takiej służebności również ją obejmuje. Z prawem posadowienia danego typu urządzenia przesyłowego łączy się też określenie jego przebiegu, a wynagrodzenie obejmuje powierzchnię, która zapewnia funkcjonowanie tego urządzenia zgodnie z obowiązującym prawem. Urządzenie przesyłowe w postaci gazociągu jest urządzeniem trwałym i ograniczenie prawa własności związane z jego posadowieniem również ma charakter trwały. Przedsiębiorstwo przesyłowe, nie regulując sytuacji prawnej w zakresie posiadania takiego urządzenia, nie może ciężarem ograniczenia wywołanego przepisami dotyczącymi warunków technicznych obciążać właściciela nieruchomości (wyrok SN z 14 listopada 2013 r., II CSK 69/13, orzecznictwo SN dostępne na www.sn.pl).
Czytaj także: Służebność przesyłu: TK chce przepisów dla starych kabli, ale to pobożne życzenie
Powyższego poglądu nie podzielił SN w innej sprawie, stwierdzając, że powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń przez przedsiębiorcę przesyłowego, umożliwiając prawidłowe korzystanie z nich, ale także ich konserwację, naprawy, modernizację, usuwanie awarii. Nie należy ich identyfikować z przesłankami decydującymi o wyznaczeniu strefy kontrolowanej, w której trzeba liczyć się z istnieniem urządzenia przesyłowego celem zapewnienia warunków jego bezpiecznego funkcjonowania w otoczeniu urządzeń przesyłowych. Nie wyznacza ona potrzeb przedsiębiorcy przesyłowego w korzystaniu z nieruchomości obciążonej służebnością. Ustalenie tytułu do korzystania z cudzej nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy korzystającego z urządzeń przesyłowych ogranicza prawa właściciela nieruchomości obciążonej i powinno dotyczyć tylko takiego zakresu korzystania z jego nieruchomości, jaki okaże się niezbędny dla celów, które przedsiębiorca zamierza osiągnąć przy wykorzystaniu tych urządzeń (postanowienie SN z 9 sierpnia 2016 r., II CSK 770/15).
W kolejnym z orzeczeń, nawiązując do wyroku z 14 listopada 2013 r., stwierdzono, iż przedsiębiorstwo przesyłowe, nie regulując sytuacji prawnej związanej z prawem posadowienia danego typu urządzenia przesyłowego, nie może ciężarem ograniczenia wywołanego przepisami o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe, obciążać właściciela nieruchomości. Za tym stanowiskiem przemawia argument funkcjonalny, zgodnie z którym wskutek powstania służebności przesyłu pojawia się też ograniczenie uregulowane przez przepisy administracyjne kreujące strefę kontrolowaną. Strefa taka jest niedogodnością dla właściciela nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu. Byłoby niesłuszne i niczym nieuzasadnione obarczanie tym ciężarem właściciela nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu. Strefa kontrolowana nie powstaje z mocy ustawy, ale tworzą ją organy lub podmioty ustanawiające władztwo prawne do korzystania z gazociągu. Jeżeli władztwo takie wynika z decyzji wywłaszczeniowej, podstawą prawną strefy kontrolowanej jest ta decyzja, a nie rozporządzenie. Na mocy właśnie tej decyzji dochodzi do wyznaczenia nie tylko szlaku przesyłowego, na którym znajduje się gazociąg, ale także strefy kontrolowanej, której potrzeba wyznaczenia wynika z rozporządzenia. Podobnie jest w ustanowieniu służebności przesyłu umową lub orzeczeniem sądu. W obydwu przypadkach przy wyznaczaniu szlaku przesyłowego trzeba brać pod uwagę nakaz wyznaczenia także strefy kontrolowanej; to samo należy skonstatować po stwierdzeniu zasiedzenia służebności przesyłu (postanowienie SN z 20 kwietnia 2017 r., II CSK 505/16).
Następnie uznano, że przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu jest także grunt będący strefą kontrolowaną. Treścią służebności objęte są też ograniczenia wobec właściciela nieruchomości wynikające z przepisów rozporządzenia. Przepisy te ograniczają właściciela nieruchomości, który w strefie ochronnej nie może wykonywać prawa własności np. poprzez jej zabudowę. Z ich treści nie wynika, aby wyłączenie części uprawnień właścicielskich, spowodowane działalnością przedsiębiorstwa przesyłowego, miało następować bez ekwiwalentu pieniężnego. Korzystanie ze służebności przesyłu obejmuje także strefę ochronną, określoną w przepisach rozporządzenia (postanowienie SN z 12 października 2017 r., IV CSK 724/16).
