W świetle obowiązujących przepisów kurator rodzinny jest organizatorem, a zarazem wykonawcą przymusowego odebrania dziecka – to on wyznacza miejsce i określa termin, w którym ta czynność zostanie wykonana, powiadamia o terminie swoich czynności uprawnionego albo osoby lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej, żąda, w razie potrzeby, pomocy odpowiednich instytucji, w tym organów opieki społecznej oraz sporządza do akt sprawy pisemną notatkę z przebiegu tej czynności.
- Brakuje rozwiązań, które w sposób precyzyjny określałyby kompetencje poszczególnych osób uczestniczących w procedurze odebrania dziecka: kuratora, osoby uprawnionej albo osoby lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej, funkcjonariusza Policji, pracownika organu opieki społecznej lub innej powołanej do tego instytucji, oraz zasady ich współpracy – zaznacza Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak w wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości.
To nie pierwsze wystąpienie w tej sprawie. Rzecznik już w 2010 r. zwracał resortowi sprawiedliwości uwagę na potrzebę wprowadzenia w Kodeksie postępowania cywilnego delegacji ustawowej uprawniającej do wydania aktu wykonawczego ws. procedury przymusowego odebrania dziecka. Procedura ta powinna w sposób jasny, systemowy i nie budzący wątpliwości interpretacyjnych regulować sposób postępowania kuratora oraz innych służb uczestniczących w odbiorze dziecka, ujednolicić zasady postępowania w sytuacji, kiedy wymagana jest pomoc policji, służb medycznych, pracowników socjalnych czy psychologów, określić sposób przygotowania dziecka i jego rodziców (opiekunów) do czynności przymusowego odebrania.
W 2014 roku Rzecznik zwracał się do Ministra Pracy i Polityki Społecznej, by ten przeanalizował przepisy o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej pod kątem ich kompletności oraz ewentualnie podjął się ich uzupełnienia. Sygnalizował też problem obowiązku uczestniczenia rodziny zastępczej bądź przedstawiciela placówki opiekuńczo-wychowawczej w czynności przymusowego odebrania dziecka na podstawie art. 5989 k.p.c.
- Pojęcie „pomoc" w odniesieniu do uprawnienia kuratora do żądania od policji oraz organu opieki społecznej lub innej powołanej do tego instytucji pomocy jest nieostre, nieprecyzyjne. Z informacji, jakie docierają do Biura RPD wynika, że są wątpliwości, jakiej pomocy może żądać kurator od pracowników jednostek pomocy społecznej i pieczy zastępczej. Również sami kuratorzy zgłaszają wątpliwości, jakich środków interwencji mogą domagać się od policji oraz innych służb. Ustawa nie podaje w tym zakresie żadnych rozwiązań. Zakres pomocy wymaga zatem doprecyzowania – zaznacza Rzecznik, wskazując, że wykonywanie orzeczeń o odebraniu dzieci wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ istnieje ryzyko wyrządzeniem mu krzywdy fizycznej lub moralnej.
