- W polskim prawie brakuje rozwiązań, które uwzględniałyby szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz chroniłyby je przed powtórną wiktymizacją. Osoby dotknięte niepełnosprawnością umysłową powinny uzyskać dodatkowe gwarancje prawne, jak np. obowiązek konsultacji z psychologiem pytań stawianych im w trakcie przesłuchania  – stwierdza Marcin Szwed, prawnik z Programu Spraw Precedensowych HFPC.

Opinia HFPC koncentruje się przede wszystkim na analizie prawnych standardów polskich i międzynarodowych w zakresie ułatwień dostępu dla osób z niepełnosprawnością intelektualną do postępowania karnego jako świadków oraz pokrzywdzonych. HFPC podkreśliła, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną są szczególnie narażone na brak należytego wysłuchania lub zostają wręcz zlekceważone w ramach toczącego się postępowania przygotowawczego lub sądowego.

HFPC podkreśliła, że w momencie rozstrzygania sprawy kodeks postępowania karnego nie przewidywał żadnych rozwiązań, które zapewniłyby pokrzywdzonemu możliwość jak najbardziej efektywnego udziału w postępowaniu. W ostatnich latach doszło w tym zakresie do kilku pozytywnych zmian m.in. poprzez wprowadzenie regulacji dotyczących niepełnosprawnych ofiar przestępstw seksualnych oraz umożliwienie ofiarom wskazania zaufanej osoby, która będzie im towarzyszyć w czynnościach podejmowanych w toku postępowania przygotowawczego. Ponadto HFPC wskazała, że także na gruncie procesu cywilnego, administracyjnego i sądowo-administracyjnego brakuje przepisów wprowadzających ułatwienia dla osób z niepełnosprawnością umysłową.

Opinia HFPC zawiera również porównanie wybranych rozwiązań prawnych, administracyjnych lub praktycznych z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Australii w zakresie ułatwień dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w dostępie do wymiaru sprawiedliwości. „Przykładowo, w Australii pracownicy wymiaru sprawiedliwości mają dostęp do bardzo szczegółowych wytycznych, jak postępować z osobami z niepełnosprawnością intelektualną, a także jak dostosować pomieszczenia sądów oraz przebieg konkretnego postępowania do potrzeb takich osób" – dodaje Michał Kopczyński, prawnik z Programu Spraw Precedensowych HFPC.

Treść opinii przyjaciela sądu dostępna jest tutaj.