Apartamenty, wille, luksusowe auta, jachty, firmy, akcje i gotówka w różnych walutach – takie dobra zabezpiecza dziś prokuratura. Coraz częściej sięga też do kieszeni matek, żon, sióstr, na które oskarżeni przepisują majątki, by ich nie stracić. Dowód? Najnowsze dane Prokuratury Krajowej. Tylko w 2017 r. zapadło 133 takich postanowień (w pierwszej połowie 2018 r. jest ich już 66) na kwotę blisko 180 mln zł (w pierwszym półroczu 2018 r. kwota ta wynosi 122 mln zł).
Paragrafy w ruch
Coraz więcej zapada też postanowień postanowień o zabezpieczeniu majątkowym na poczet zwrotu korzyści lub jej równowartości. W pierwszej połowie 2016 r. było ich 26; w pierwszej połowie 2018 r. – 208. Trudno porównać kwoty zabezpieczeń, w pierwszym przypadku są to 32 mln zł, w drugim – blisko 70 mln zł.
Po raz pierwszy śledczy zastosowali obowiązujące od kwietnia przepisy o konfiskacie rozszerzonej w lipcu 2017 r. Wówczas Marek K. stracił niemal wszystko, bo zajmował się uprawą marihuany.
Z instytucji konfiskaty rozszerzonej skorzystali też prokuratorzy w śledztwie dotyczącym wyłudzeń w ramach tzw. karuzeli VAT na kwotę przekraczającą 12 mln zł, prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową we Włocławku. Ułatwieniem są możliwości uproszczeń dowodowych, tzw. domniemań wejścia w posiadanie majątku pochodzącego z przestępstw związanych z mieniem znacznej wartości (powyżej 200 tys. zł), popełnianych w zorganizowanych grupach lub związkach przestępczych oraz zagrożonych karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi nie mniej niż pięć lat, a z których sprawcy osiągnęli bezpośrednio lub pośrednio korzyść majątkową.
Przyjmuje się, że korzyścią tą jest mienie, które sprawca objął we władanie, np. korzystał z rzeczy ruchomej, jeździł samochodem itp., lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł, np. umowę najmu, w okresie od pięciu lat przed popełnieniem przestępstwa do wydania wyroku. Nie jest konieczne wykazanie sprawcy własności takiego mienia.
Domniemanie może zostać obalone przez sprawcę lub osobę zainteresowaną, np. formalnego właściciela rzeczy, ale to na nich spoczywa ciężar dowodu. Podobnie przyjęto w kodeksie karnym skarbowym.
Biorą co wartościowe
– Przestępcy mają tracić to, co zarobili w przestępczy sposób – zapowiadał w kwietniu 2017 r. Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości i prokurator generalny, gdy przepisy wchodziły w życie.
Co z tego wynikło? Tylko w pierwszej połowie 2018 r. prokuratura wydała 185 postanowień o konfiskacie rozszerzonej na kwotę 190 mln zł.
W 2017 r. najwięcej postanowień o zabezpieczeniu majątkowym wydały jednostki prokuratur podległe: Prokuraturze Regionalnej w Gdańsku (6552), PR w Łodzi (6297) oraz PR w Krakowie (4810).
Z najnowszych danych Prokuratury Krajowej wynika, że we wszystkich jednostkach prokuratur w 2017 r. zabezpieczono mienie o wartości 1 288 409 200,33 zł. Najwięcej zabezpieczyli śledczy z jednostek podległych:
- Regionalnej w Łodzi – 398 330 487,68 zł,
- PR w Gdańsku – 239 633 618,69 zł,
- PR w Warszawie – 131 481 764,67 zł oraz
- w PR we Wrocławiu – 114 096 053,25 zł.
Średnia wartość zajętego mienia w poszczególnych regionach wyniosła ok. 25 mln zł, choć w niektórych kwota ta była wyższa, bo 30 mln zł.
– To efekt powstania w komendach wojewódzkich wydziałów do spraw zabezpieczenia mienia – uważa adwokat Mariusz Paplaczyk. Jego zdaniem do zabezpieczenia dużych kwot niezbędna jest wiedza o majątku. – Prokurator nie znajdzie takich rzeczy w domu – mówi.
Podobnego zdania jest Tomasz Kawecki, radca prawny. Uważa, że profesjonalna wywiadownia gospodarcza może przynieść jeszcze lepsze efekty. W takich sprawach nie można działać na wyczucie, trzeba dokładnie wiedzieć, co jest do zajęcia, kiedy nieruchomość lub ruchomość została nabyta lub zbyta. ©?
Bogdan Święczkowski prokurator krajowy
Ze skutecznym ściganiem przestępczości gospodarczo-finansowej nierozerwalnie związane jest podejmowaniem przez prokuratorów działań zmierzających do pozbawienia sprawców owoców ich przestępczej działalności. Dane statystyczne pokazują, że – w porównaniu z okresem sprzed 2016 r.– dziś prokuratorzy są bardzo skuteczni na tym odcinku swojej pracy i zabezpieczają coraz więcej majątków należących do sprawców przestępstw. Skuteczność rozwiązań: np. instytucji konfiskaty rozszerzonej, wytycznych PK, przedstawiają najnowsze dane – od I półrocza 2016 r. do I półrocza 2018 r. oraz kwoty dokonanych zabezpieczeń. Warto podkreślić, że wartość faktycznie zabezpieczonego mienia np. w 2017 r. wyniosła 89 proc. więcej niż w 2015 r., kiedy zabezpieczono tylko 755 112 583 zł.
