Program reform "Sprawiedliwość i bezpieczeństwo" opiera się na trzech filarach: bezpieczeństwie Polaków, walce z brutalnymi przestępcami oraz walce z przestępcami gospodarczymi. - Ten program wyznacza cele, jakie sobie stawiamy w obszarze bezpieczeństwa i reformy wymiaru sprawiedliwości. Będziemy zwracać Polakom wiarę w sprawiedliwość i zwiększać poczucie bezpieczeństwa – powiedział na konferencji prasowej Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

- Chcemy wprowadzić kary adekwatne do zła wyrządzonego przez sprawcę - podkreślał minister Ziobro.

- Polacy mają prawo czuć się bezpiecznie na ulicy, w miejscu pracy i w internecie - mówił wiceminister Marcin Warchoł. - Nasz program jest efektem analiz praktyki funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. To plan na najbliższe dwa lata. Polacy mają prawo czuć się bezpiecznie na ulicy, w miejscu pracy i w internecie – zaznaczył Warchoł, który przedstawił szczegóły programu.

W ramach poprawy bezpieczeństwa Polaków, resort sprawiedliwości zamierza wprowadzić do Kodeksu karnego karę 15 dni więzienia. - Krótki pobyt w więzieniu ma być przestrogą na całe życie dla osób, które tylko incydentalnie weszły w konflikt z prawem. Ma pełnić rolę wychowawczą. Dziś wobec sprawców mniej groźnych przestępstw, skazywanych na kary do roku pozbawienia wolności, sądy zbyt często orzekają zawieszenie kary. To utwierdza przestępców w poczuciu bezkarności - tłumaczy ministerstwo.

Kara 15 dni więzienia ma być elementem kary przepołowionej, która polega na tym, że część wyroku skazany odsiaduje w więzieniu, a resztę odbywa w rygorze jej zawieszenia. Może wrócić za kraty natychmiast, gdy znów wejdzie w konflikt z prawem. Osoby skazane na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą półtora roku sądy będą więc mogły kierować do więzienia właśnie na 15 dni albo od miesiąca do 6 miesięcy. Sądy będą mogły zawiesić resztę orzeczonej kary, a nie – jak to bywa dziś zbyt często – zawieszać wykonanie tej kary w całości.

W ramach walki z drobnymi złodziejami MS wprowadza nową kategorię przestępstwa – kradzież zuchwałą. To np. kradzież kieszonkowa albo wyrwanie komuś torebki na ulicy. Za takie przestępstwo ma grozić od 6 miesięcy do 8 lat więzienia, bez względu na wartość skradzionej rzeczy. - Dziś złodzieje są często karani grzywną, której wysokość jest niższa od wartości ich łupu. Opłaca im się wracać do złodziejskiego procederu - wskazuje resort sprawiedliwości.

Mają być też surowsze kary za kradzieże „hurtowe". Chodzi o to, że obecnie sprawcy włamania do jednego mieszkania czy altanki na działce grozi taka sama kara, jak w przypadku, gdy okradają wszystkie mieszkania w bloku czy wszystkie altanki w ogródkach działkowych. Opłaca im się kradzież na masową skalę. Dlatego resort Ziobry planuje zmianę w ujęciu przestępstwa ciągłego. Będzie za nie grozić nawet do 20 lat więzienia (podczas gdy dziś – tylko do 10 lat), a kary nie będzie można w całości zawiesić. Podobna zasada ma obowiązywać np. przy drobnych kradzieżach w sklepach. - Złodziej, który kradnie ze sklepowej półki rzeczy warte mniej niż 500 zł, odpowiada dziś jak za wykroczenie. Grozi mu wprawdzie do 30 dni aresztu, ale najczęściej jest karany grzywną. Opłaca mu się jeszcze tego samego dnia przenieść się do innego sklepu i tam dokonać kolejnej kradzieży o wartości niższej niż 500 zł - wyjaśnia MS, który zapowiada, iż przygotowany już projekt nowelizacji Kodeksu wykroczeń zakłada sumowanie wartości dokonywanych w krótkim czasie kradzieży i jednocześnie obniżenie progu rozgraniczającego łagodniej karane wykroczenia od przestępstw, za które grozi wyższa kara. Ten próg ma zostać zmniejszony z obecnych 500 zł (będących aktualizowaną co roku kwotą odpowiadającą jednej czwartej minimalnego wynagrodzenia za pracę) do stałej kwoty w wysokości 400 zł.

Jednym z ważniejszych aspektów reformy ma być wprowadzenie elastyczności kar. Zdaniem resortu sprawiedliwości, dziś prawo wiąże prokuratorom i sądom ręce. Pozwala skazać za najpoważniejsze przestępstwa na kary: do 15 lat pozbawienia wolności, osobną karę 25 lat więzienia oraz dożywocie. Nie można więc wymierzyć np. kary 22 czy 27 lat więzienia, nawet gdyby była ona odpowiednia. W praktyce sądy często decydują się na niższe wyroki – np. 15 zamiast 25 lat więzienia – ze względu na obawę, że wyższą karę podważy sąd odwoławczy. Przestępcy zaś wychodzą na wolność jeszcze wcześniej w ramach warunkowego zwolnienia. - Odbyta w rzeczywistości kara nie spełnia więc swojej roli – ani wychowawczej, ani odstraszającej, ani nie pozwala na wystarczająco długo odizolować niebezpiecznego przestępcy od społeczeństwa - wskazuje resort sprawiedliwości.

Zmiany w Kodeksie karnym zakładają likwidację osobnej kary 25 lat więzienia i wprowadzenie elastycznego wymiaru kar: od 15 dni do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocia.

Projekt wprowadza też bezwzględne dożywocie bez możliwości warunkowego zwolnienia. Ma być orzekane wobec sprawców, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa. Taką karę sądy będą musiały obligatoryjnie orzekać również wobec osób, które zostały w przeszłości skazane na dożywocie albo na 20 i więcej lat więzienia, a dopuściły się kolejnego przestępstwa, za które orzeczono wobec nich dożywocie. W tych przypadkach wyrok dożywocia ma na zawsze pozbawiać możliwości ubiegania się o warunkowe zwolnienie. Projekt wydłuża także do 35 lat okres, po którym skazani na „zwykłe", a nie bezwzględne dożywocie mogą ubiegać się o warunkowe zwolnienie. Dziś wynosi on 25 lat. Wydłuży się również okres próby przy warunkowym zwolnieniu, w czasie którego skazany nie może popełnić żadnego przestępstwa, ponieważ wróci do więzienia. Dziś dla skazanych na 25 lat więzienia lub dożywocie ten okres wynosi 10 lat. Po zmianie Kodeksu karnego okres próby dla skazanych na dożywocie będzie dożywotni. Zwiększy się ponadto okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat.

W ramach walki z aferzystami gospodarczymi, MS chce m.in. wyższych kar za przyjęcie łapówki. Dziś za przyjęcie łapówki powyżej 200 tysięcy złotych grozi od 2 do 12 lat więzienia. Nowe prawo ma działać odstraszająco na tych, którzy wikłają się w wielkie afery. Przyjęcie korzyści majątkowej powyżej miliona złotych będzie zagrożone karą od 3 do 20 lat pozbawienia wolności.

W przypadku fałszerstw faktur na wielką skalę, a więc powyżej 10 milionów złotych, prawo ma być surowe. Pozwoli orzekać kary w przedziale od 5 do 25 lat więzienia. Dziś jest mało elastyczne. Zakłada kary od 5 do 15 oraz 25 lat pozbawienia wolności.

Zreformowany Kodeks karny ma też skuteczniej chronić publiczny majątek i fundusze. Precyzyjne przepisy ułatwią walkę z „ustawianiem" przetargów, gdy są w nie choćby częściowo zaangażowane publiczne pieniądze - rządowe, samorządowe albo z Unii Europejskiej. W budzących wątpliwości sprawach prokuratura będzie mogła podejmować działania z urzędu, a nie czekać na złożenie zawiadomienia. Będzie to możliwe na każdym etapie przetargów - zarówno gdy są przygotowywane, jak i wtedy, gdy już trwają albo zostały przeprowadzone.

Bezpieczeństwo dla Polaków

• kary 15 dni więzienia – krótki pobyt w więzieniu ma być przestrogą na całe życie dla osób, które tylko incydentalnie weszły w konflikt z prawem, a dziś dostają wyroki w zawieszeniu;

• surowe kary dla drobnych złodziei – za kradzież zuchwałą, np. wyrwanie komuś torebki na ulicy, ma grozić od 6 miesięcy do 8 lat więzienia, podczas gdy dziś sprawcy płacą zwykle tylko grzywny;

• wyższe kary za kradzież kart płatniczych i włamania na konta internetowe – ma za to grozić kara, jak za kradzież z włamaniem, czyli od roku do 10 lat więzienia (dziś – do 5 lat więzienia);

• ochrona przed piramidami finansowymi – w Kodeksie karnym pojawi się nowe przestępstwo odnoszące się ściśle do funkcjonowania i tworzenia piramid finansowych. Pozwoli to ścigać założycieli piramid zanim zdążą oszukać ludzi;

• skuteczne ściganie lichwiarzy – nowe prawo wyraźnie zdefiniuje, które pożyczki mają charakter lichwiarski i umożliwi skuteczne ściganie naciągaczy;

• kary za cofanie liczników w autach – bezkarnym dotąd oszustom ma grozić od 3 miesięcy do 5 lat więzienia;

• alimenty szybkie i bez kosztów – reforma prawa rodzinnego zakłada maksymalne uproszczenie formalności i przyznawanie w kilka dni alimentów natychmiastowych;

• ochrona pracowników – zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego mają ułatwić dochodzenie roszczeń i ułatwić karanie nieuczciwych pracodawców.

Bezwzględność wobec przestępców

• surowsze kary za najcięższe przestępstwa, m.in. podwyższenie maksymalnej kary za rozbój – z 12 do 15 lat więzienia i za doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – z 15 do 20 lat, a także za zabójstwo – do 30 lat więzienia i dożywocie (dziś do 15 lat więzienia oraz 25 lat bądź dożywocie);

• surowsze kary za gwałt – do 25 lat, zamiast obecnych 15 lat, za gwałt za szczególnym okrucieństwem oraz do 20 lat (dziś do 15) za gwałt na dziecku;

• nowa kara bezwzględnego dożywocia –oznacza brak możliwości warunkowego zwolnienia z więzienia i ma być orzekanawobec sprawców, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa;

• kary elastyczne i adekwatne do winy –  mają być orzekane w przedziale od 15 dni do 30 lat więzienia oraz w wymiarze dożywocia, podczas gdy dziś prawo przewiduje kary od miesiąca do 15 lat pozbawienia wolności, osobną karę 25 lat więzienia i dożywocie.

Walka z aferzystami gospodarczymi

• wyższe kary za łapówki ­­­– przyjęcie korzyści majątkowej powyżej miliona złotych będzie zagrożone karą od 3 do 20 lat pozbawienia wolności, podczas gdy dziś – od 2 do 12 lat;

• ściganie fałszerzy faktur – w przypadku fałszerstw na wielką skalę, a więc powyżej 10 milionów, mają być orzekane kary w przedziale od 5 do 25 lat więzienia (dziś od 5 do 15 oraz 25 lat pozbawienia wolności);

• walka z lewymi przetargami – gdy w przetargi są zaangażowane publiczne pieniądze – rządowe, samorządowe albo z Unii Europejskiej - prokuratura będzie mogła podejmować działania z urzędu, a nie czekać na złożenie zawiadomienia.