Problem
O świadczenie wychowawcze ubiega się kobieta opiekująca się wraz ze swoim partnerem (pozostają w nieformalnym związku) ich wspólną 12-letnią córką, która jest niepełnosprawna. Razem z nimi mieszkają: syn tej kobiety z poprzedniego związku, który ukończy 18 lat w połowie grudnia br., oraz dwie córki jej partnera: studentki, bliźniaczki w wieku 20 lat, z których jedna ma już własne dziecko. Czy ze względu na niezawarcie małżeństwa można traktować tę kobietę jako osobę samotnie wychowującą dzieci? – pyta czytelnik.
Co mówią przepisy
W art. 5 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (dalej: ustawa 500+) przewidziano, że świadczenie wychowawcze przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na drugie i każde następne dziecko w rodzinie, bez konieczności spełniania kryterium dochodowego. Natomiast świadczenie na pierwsze dziecko należy się wtedy, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 800 zł, a jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne – 1200 zł.
Świadczenie to przysługuje matce, ojcu bądź opiekunowi faktycznemu albo prawnemu dziecka, do dnia ukończenia przez nie 18. roku życia (art. 4 ustawy 500+). Zgodnie z art. 2 pkt 9 tej ustawy niepełnosprawne jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (zgodnie z tymi przepisami jako niepełnosprawną, bez określenia stopnia, można zakwalifikować osobę, która nie ukończyła 16. roku życia) albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Definicje umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności dla potrzeb ustawy 500+ zawarto w art. 2 pkt 18 i pkt 22 tej ustawy.
W myśl art. 2 pkt 13 ustawy 500+ osobą samotnie wychowującą dziecko jest panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu bądź osoba rozwiedziona, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Natomiast rodzina oznacza odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia, a także dzieci, które ukończyły 25. rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko. W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji albo żyjących w rozłączeniu, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców (art. 2 pkt 16 ustawy 500+).
