W artykule „Skuteczne uniki pozwanego powstrzymają sprawiedliwość" w „Rz" z 23 sierpnia postawiono tezę, że w wyniku nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 4 lipca całkowicie wyłączono w procedurze cywilnej tzw. fikcję doręczenia wobec wszystkich osób fizycznych będących adresatami przesyłek sądowych. Autorzy twierdzą mianowicie, że od 21 sierpnia do 8 listopada 2019 roku niedopuszczalne będzie uznanie przesyłki sądowej za doręczoną po dwukrotnym jej awizowaniu, a powodem ma być zmiana art. 139 § 3 kodeksu postępowania cywilnego i brak w znowelizowanym k.p.c. przepisu odpowiadającego treści art. 44 § 4 kodeksu postępowania administracyjnego, art. 73 § 4 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i art. 133 § 2 kodeksu postępowania karnego. Oczywiście znowelizowany k.p.c. nie zawiera przepisu o takiej treści. Nie zawiera go tak samo, jak nie zawierał go przed nowelizacją. Co więcej, nie zawierał go nawet k.p.c. z 1932 roku. A przecież już wtedy bez żadnych wątpliwości przyjmowano w doktrynie i w praktyce sądowej, że przesyłka sądowa zostaje doręczona w chwili odebrania z miejsca wskazanego w zawiadomieniu (awizie), a jeżeli nie zostanie odebrana – uznaje się ją za doręczoną z upływem terminu do odebrania. Tę konsekwencję z całokształtu obowiązujących przepisów o doręczeniach wywiódł skład siedmiu sędziów SN już w uchwale II CZP 10/71 z 10 maja 1971 roku. Pogląd ten, uważany za słuszny już w komentarzach z lat 70. ubiegłego wieku (por. zwłaszcza ocenę Władysława Siedleckiego w komentarzu do k.p.c. pod red. Zb. Resicha i Wł. Siedleckiego z 1975 roku, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, I tom, s. 254), nie utracił trafności do dziś. Skoro zaś oznacza się termin takiego doręczenia, to jest oczywiste, że przyjmuje się, iż samo to doręczenie także następuje.

Wprowadzona 21 sierpnia zmiana art. 139 § 3 k.p.c. niczego w tym zakresie nie zmienia. Przepis ten ustanawiał – i nadal ustanawia – normę szczególną wobec zawartej w § 1 tegoż artykułu. Spośród osób fizycznych obejmował swym zakresem – i nadal obejmuje – tylko te, które z mocy odrębnych przepisów podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Zmiana art. 139 § 3 k.p.c. polegała tylko na tym, że wyłączono spod zakresu jego regulacji strony podlegające wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, wobec których, jak się uważa, norma ta i tak była bezskuteczna ze względu na wadliwość przepisów odrębnych w zakresie zawiadomień o tym rygorze (tak z kolei Tadeusz Żyznowski w komentarzu do art. 139 k.p.c. dostępnym w Systemie Informacji Prawnej „Lex").

Tak więc nowelizacja k.p.c. z 4 lipca bynajmniej nie pozwoliła adresatom na bezkarną odmowę odbioru przesyłek sądowych. Do 7 listopada fikcja doręczenia obowiązuje na dotychczasowych zasadach. Niestety, obowiązuje także w stosunku do kluczowej czynności doręczenia pierwszego pisma w sprawie. Z przyczyn organizacyjnych – potrzeby zapoznania się z nowymi zasadami przez sądy i komorników – nie było jednak możliwości, by ograniczenie tej fikcji weszło w życie już 21 sierpnia. Nastąpi to 8 listopada 2019 roku, która to data powinna definitywnie zakończyć sytuacje, w których obywatel dopiero przy wszczęciu egzekucji dowiaduje się, że został pozwany, „toczył" proces i go przegrał.

Autor jest sędzią, dyrektorem Departamentu Legislacyjnego Prawa Cywilnego MS