NSA: lokalizacja kancelarii to nie przeszkoda do powołania notariusza i wyznaczenia siedziby kanelarii

Kanwą sprawy był wniosek Przemysława P. (imię fikcyjne) o powołanie na stanowisko notariusza i wyznaczenie siedziby jego kancelarii w Gdyni.

Czytaj także: Lokalizacja kancelarii notarialnej a odmowa powołania na stanowisko notariusza

Rada izby Notarialnej w Gdańsku zaopiniowała ten wniosek pozytywnie co do osoby, natomiast negatywnie co do siedziby kancelarii. Mimo tej opinii Minister Sprawiedliwości powołał Piotra P. na notariusza i wyznaczył siedzibę jego kancelarii we wskazanej lokalizacji.

Odnosząc się do wyznaczenia siedziby kancelarii, Minister stwierdził, że Gdynia jest największym polskim miastem niebędącym miastem wojewódzkim i jest siedzibą wielu firm z branży gospodarki morskiej, a rozwój miasta stwarza duże zapotrzebowanie na usługi notarialne. Zauważył, że w Gdyni działalność prowadzi 39 notariuszy w 30 kancelariach, przy czym średnio na jednego notariusza przypada ok. 6353 mieszkańców. W związku z tym, wyznaczenie kolejnej siedziby kancelarii notarialnej zwiększy dostępność do usług notarialnych, co jest w interesie społecznym.

Minister Sprawiedliwości podkreślił, że przepisy Prawa o notariacie nie uzależniają utworzenia kolejnej kancelarii notarialnej od nieprzekroczenia określonej liczby kancelarii w danej miejscowości. Liczba notariuszy i sporządzanych przez nich aktów są jedynie wskazówką określającą lokalne potrzeby w zakresie tworzenia kolejnych kancelarii notarialnych, jednak nie mogą stanowić podstawy do odmowy wyznaczenia siedziby zgodnie z wnioskiem kandydata. Organ dodał, że ustawa Prawo o notariacie nie przewiduje, aby warunkiem utworzenia kolejnej kancelarii było uchronienie już istniejących placówek przed konkurencją ze strony innych kancelarii.

Izba Notarialna w Gdańsku złożyła skargę na decyzję Ministra Sprawiedliwości do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Sąd ten powołując się na art. 10 ustawy Prawo o notariacie, stwierdził, że w sytuacji spełnienia przesłanek warunkujących powołanie kandydata na stanowisko notariusza, Minister Sprawiedliwości jest zobowiązany do powołania osoby na to stanowisko. Zdaniem WSA, przepisy nie przewidują, aby lokalizacja kancelarii notarialnej mogła być podstawą decyzji odmownej w przedmiocie powołania na stanowisko notariusza, jeżeli wnioskodawca spełnia przesłanki podmiotowe. Samorząd notariuszy nie dał za wygraną, i złożył skargę kasacyjną. Podniósł w niej błędne przyjęcie przez MS i WSA, że kwestia zapotrzebowania na usługi notarialne na danym terenie nie stanowi przesłanki uzasadniającej wybór miejsca wyznaczenia siedziby kancelarii notarialnej.

W niedawnym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II GSK 2324/16) oddalił skargę izby notarialnej.

W uzasadnieniu wskazano za WSA, że ustawodawca nie dopuszcza sytuacji, aby lokalizacja kancelarii notarialnej mogła być podstawą decyzji odmownej w przedmiocie powołania na stanowisko notariusza, jeżeli spełnione zostaną przesłanki podmiotowe przez wnioskodawcę.

Naczelny Sąd Administracyjny podzielił również stanowisko WSA, że skoro przepisy ustawy Prawo o notariacie nie uzależniają utworzenia kolejnej kancelarii notarialnej od nieprzekroczenia określonej liczby kancelarii w danej miejscowości, to wyjściem poza kryteria ustawowe określone w art. 11-13 tej ustawy byłoby uznanie, że plan siedzib kancelarii notarialnych, o którym mowa w par. 11 pkt 4 rozporządzenia MS z 30 kwietnia 1991 r., stanowi obligatoryjny element procedury podejmowania decyzji w sprawach powołania na stanowisko notariusza i wyznaczenia siedziby kancelarii.

Orzeczenie jest prawomocne.