Reprywatyzacja na Mariensztacie

Kamienicę Pod Łabędziem na warszawskim Mariensztacie odbudowano w latach 1947–1948 ze środków Skarbu Państwa. W 2008 r. miasto oddało ją spadkobiercom dawnych właścicielek na podstawie decyzji prezydenta Warszawy, ustanawiającej prawo użytkowania wieczystego do gruntu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, i ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny nie dopatrzyły się rażącego naruszenia prawa.

Radca prawny Łukasz Bernatowicz, autor książki „Reprywatyzacja na przykładzie gruntów warszawskich" mówi, że zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem sądów było to możliwe, choć budzi wątpliwości etyczne i prawne, czy to jest ten sam budynek.

Wątpliwości lokatorów

Byli lokatorzy budynku w zawiadomieniu do komisji weryfikacyjnej ds. reprywatyzacji zgłosili „Uzasadnione wątpliwości odnośnie zgodności z prawem odzyskania przez spadkobierców przedwojennych właścicieli nieruchomości przy ul. Mariensztat 9 i zwrotu im budynku na tej nieruchomości". Dochodzenie w sprawie niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych Urzędu m.st. Warszawy w związku z procesem reprywatyzacji nieruchomości wszczęła Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście-Północ.

Jacek i Jolanta Wierzbiccy, którzy po sprzedaży części budynku na Mariensztacie musieli się z niego wyprowadzić, uważają, że należy zbadać okoliczności oddania budynku. A także rolę adwokatów, których nazwiska występują w sprawach o ewentualne powiązania z urzędnikami rozwiązanego Biura Gospodarki Nieruchomościami.

– To bezpodstawne sugerowanie, że odzyskaliśmy naszą własność w wyniku jakichś pozaprawnych działań – oburza się Monika Pokorska, współwłaścicielka nieruchomości. – Nie mieliśmy żadnych powiązań z urzędnikami BGN czy w ogóle w ratuszu. Adwokat Andrzej M., którego wiąże się z tzw. dziką reprywatyzacją, nie miał nic wspólnego z tą sprawą. Miasto zwróciło nam budynek w katastrofalnym stanie, wymagał natychmiastowego remontu. Podejrzewam, że właśnie dlatego go się pozbyło. Wszczynanie od nowa tej sprawy w sytuacji, gdy istnieją akty notarialne, a część nieruchomości została sprzedana, grozi chaosem prawnym.

Rzecznik komisji weryfikacyjnej Oliwer Kubicki mówi, że wyroki sądowe nie są przeszkodą w zajęciu się sprawą przez komisję. W swoich szczególnych uprawnieniach komisja sięga bowiem do źródła, czyli do decyzji reprywatyzacyjnych.

Stopień zniszczenia

Grunt na Mariensztacie przeszedł na własność Skarbu Państwa na podstawie dekretu warszawskiego z 1945 r. Frontowy budynek odbudowano ze środków Skarbu Państwa. Oficynę rozebrano. W 2008 r. kamienica z 12 mieszkaniami komunalnymi i 14 wykupionymi została przekazana spadkobiercom byłych właścicielek umową cywilnoprawną.

W 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze odmówiło grupie właścicieli wykupionych lokali stwierdzenia nieważności decyzji prezydenta Warszawy z 2008 r., a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, i ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny, oddaliły skargi jednego z nich.

Adwokat Józef Forystek z Kancelarii Forystek & Partnerzy wyjaśnia, że grunty warszawskie nie przechodziły na Skarb Państwa łącznie z budynkami, chyba że te nadawały się tylko do rozbiórki. Jeśli istniały w dniu wejścia w życie dekretu, tj. 21 listopada 1945 r., czyli nadawały się do odbudowy, pozostawały własnością dotychczasowych właścicieli na podstawie art. 5 dekretu.

– Stopień zniszczenia nie miał żadnego znaczenia dla ustalenia własności budynków – mówi mec. Józef Forystek. – Ważna była decyzja właściwej władzy budowlanej o rozbiórce.

Monika Pokorska twierdzi, że takiej decyzji nie znaleziono. Decyzja prezydenta Warszawy powołuje się więc na zdjęcia z połowy lat 40. oraz na inne dokumenty, mające świadczyć, że rozebrano jedynie oficynę. Natomiast budynek frontowy nadawał się do odbudowy, czyli spełniał warunki z art. 5 dekretu. Dotychczasowi właściciele nie utracili więc swojej własności.