Dlatego że nie stanowią one świadczenia głównego w takich umowach (lokatach) – stwierdził w najnowszej uchwale Sąd Najwyższy.

Kwestia ta wynikła w sprawie Anny K. przeciwko jednemu z towarzystw ubezpieczeń na życie, która domagała się zasądzenia na jej rzecz prawie 17 tys. zł, jakie Towarzystwo zatrzymało sobie w chwili rozliczenie przy wcześniejszym odstąpieniu przez kobietę od tej inwestycji.

Dostała za mało i pozwała

A zawarła ona w latach 2007–2015 z Towarzystwem pięć umów na czas nieokreślony. Na ich podstawie wpłacała składki roczne od 6 tys. do 2 tys. zł, w zależności której umowy to dotyczyło. W sumie wpłaciła Towarzystwu 93 tys. zł.

Czytaj także: Polisolokaty: sześć lat na wykup

Opłata za owo odstąpienie (wykup) przed upływem 20 lat obowiązywania umowy potrącane przez Towarzystwo określona była procentowo w zależności od czasu trwania lokaty, sięgając nawet do 80 proc. zainwestowanych pieniędzy. W efekcie przy rozstaniu z Towarzystwem kobieta otrzymała tylko 76 tys. zł i wypłaty potraconej kwoty zażądała w pozwie.

Sąd Rejonowy w Szczecinie ocenił to postanowienie dotyczące wykupu jako sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszające interesy powódki i nieuzgodnione indywidualnie z konsumentką (nie poinformowano jej, dlaczego tak wysoka jest opłata i jakie koszty się na nie składają). Przede wszystkim SR uznał, że nie jest to świadczenie główne w tych kontaktach. Zgodnie zaś z art. 385 (1) § 1 zdanie 2 kodeksu cywilnego nie można uznać abuzywności klauzuli z wzorca umownego określającego główne świadczenia stron, jeżeli została sformułowana jednoznacznie. W efekcie SR zasądził żądaną kwotę.

Rozpatrując apelację Towarzystwa, Sąd Okręgowy w Szczecinie powziął co do tego wątpliwości, które zawarł w pytaniu prawnym do SN: Czy świadczenie wykupu, wypłacone przez ubezpieczyciela konsumentowi na podstawie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym w związku z przedterminowym rozwiązaniem tej umowy, jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 (1) kodeksu cywilnego?

Można kontrolować operację

A oto odpowiedź (uchwała) Sądu Najwyższego: Świadczenie wypłacane przez ubezpieczyciela w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385(1)§1 zd. 2 k.c.

– Uchwała SN może mieć duże znaczenie praktyczne z dwóch powodów – ocenia prof. UAM Marcin Orlicki. – Po pierwsze, stanowi ważny głos w dyskusji dotyczącej charakterystyki prawnej umów ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Po drugie, uchwała wytrąca argument blokujący uznawanie postanowień ogólnych warunków ubezpieczeń określających wartość wykupu za niedozwolone postanowienia umowne (klauzule abuzywne). Co oczywiste, uchwała nie przesądza abuzywności postanowień dotyczących wartości wykupu, a jedynie pozwala na jej badanie – dodaje mec. Orlicki.

Sygnatura akt: III CZP 51/19

Opinia dla „rzeczpospolitej"

Aleksander Daszewski, radca prawny w Biurze Rzecznika Finansowego

Jesteśmy zadowoleni z takiej uchwały, gdyż potwierdza, że postanowienia określające wartość wykupu będą mogły być oceniane jako niedozwolone postanowienie umowy, podobnie jak określające wysokość opłat likwidacyjnych. Zaniżona wartość wykupu oraz opłata likwidacyjna prowadzą do negatywnego dla konsumentów zjawiska, tj. przerzucenia na nich kosztów wstępnych (akwizycyjnych) związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia, na które nie mieli żadnego wpływu, a wiązały się z obciążeniem nadmiernymi kosztami w razie wcześniejszego rozwiązania umowy. ?